|
|
www.mevzuattakip.com.tr |
Anayasa Mahkemesi, 30/7/2024 tarihli ve 7527 sayılı Hayvanları Koruma Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un iptali istemiyle açılan davada, kanunla getirilen tüm kurallar yönünden iptal talebini reddetti. 7/5/2025 tarihli ve E.2024/151, K.2025/107 sayılı karar, 1 Aralık 2025 tarihli ve 33094 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Böylece sahipsiz köpeklerin toplanması, bakımevi kurulması, “sahiplendirilinceye kadar” barındırılması ve bütçeden pay ayrılması gibi yükümlülüklerin belediyeler açısından kesinleşmiş anayasal çerçevede devam etmesi karara bağlandı. - 03.12.2025
Belediyeler için ne değişti?
Kararın ilk sayfalarında, iptal davasının TBMM üyesi milletvekillerince açıldığı, dava konusu kuralların 7527 sayılı Kanun’un 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanununda yaptığı değişikliklerden oluştuğu belirtiliyor. Bunlar arasında, Kanun’un amacına “insan, hayvan ve çevre sağlığı gözetilmek kaydıyla…” ibaresinin eklenmesi, sahipsiz hayvan ve hayvan bakımevi tanımlarının yeniden yazılması, sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanların yerel yönetimlerce hızla toplanarak bakımevlerine götürülmesi ve “sahiplendirilinceye kadar” bakımevlerinde tutulmasına ilişkin hükümler bulunuyor.
Mahkeme, bu kuralların Anayasa’nın 2, 5, 17, 56 ve 63. maddelerine aykırı olmadığı sonucuna vararak iptal talebini her bir bent bakımından ayrı ayrı reddetti. Kararda; insan sağlığı ve beden bütünlüğünün korunması ile hayvanların korunması arasında makul bir denge gözetildiği, sahipsiz köpeklerin çoğalmasının ve oluşturduğu risklerin kontrol altına alınmasının kamu otoriteleri açısından pozitif yükümlülük olduğu vurgulanıyor.
Bakımevi kurma ve binde beş bütçe zorunluluğu devam ediyor
AYM’nin en çok belediyeleri ilgilendiren bölümlerinden biri, 5199 sayılı Kanun’a eklenen Ek Madde 1 ve Geçici Madde 4e ilişkin değerlendirmeler. Söz konusu düzenlemeye göre büyükşehir belediyeleri, il belediyeleri ve nüfusu 25.000’i aşan belediyeler; sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanların korunması ve sahiplendirilinceye kadar bakımevlerinde barındırılması ve rehabilitasyonu amacıyla hayvan bakımevleri kurmakla yükümlü.
Geçici 4. madde ise, 31/12/2028 tarihine kadar belediyelerin kesinleşmiş en son bütçe gelirlerinin binde beşi oranında kaynağı bu amaçla ayırmasını öngörüyor. Mahkeme, bu kuralın yerel yönetimlere ölçüsüz bir mali yük getirmediğini, kanunun öngördüğü hayvan bakımevi ve sokak hayvanı politikalarının uygulanabilmesi için makul bir araç olduğunu belirterek Anayasa’ya aykırılık iddiasını reddetti.
Bu değerlendirme, hayvan bakımevi yatırımları ile sahipsiz köpeklerin toplanması ve bakımı için ayrılacak bütçenin artık stratejik plan, performans programı ve yıllık bütçe hazırlıklarında zorunlu ve izlenebilir bir kalem olarak yer alması gerektiği anlamına geliyor.
“Sahiplendirilinceye kadar” ve ötanazi tartışmalarına AYM çerçevesi
Kararda, sahipsiz hayvanların “sahiplendirilinceye kadar” bakımevlerinde barındırılmasına ilişkin ibare ayrı başlıklar altında inceleniyor. Mahkeme; bu ibarenin, sahipsiz hayvanların süresiz olarak sokakta bırakılmasını değil, bakımevlerinde barındırılmasını ve sahiplendirme süreçlerinin işletilmesini hedeflediğini; insan sağlığı ve güvenliğinin yanı sıra hayvanların korunmasını da gözeten bir denge kurduğunu belirtiyor. Bu nedenle söz konusu ibarenin Anayasa’ya aykırı olmadığı ve iptal talebinin reddi gerektiği ifade ediliyor.
Öte yandan 5199 sayılı Kanun’un 13. maddesinde yer alan ve 7527 sayılı Kanun’la “Hayvanların ötenazisi” başlığını da içerecek şekilde değiştirilen hükümler de detaylı biçimde incelenmiş; sahipsiz köpekler bakımından, yalnızca insan hayatı ve sağlığı için ciddi tehlike oluşturan ve rehabilitasyonla giderilemeyen durumlarda, sıkı şartlara bağlı olarak ötanazi ve öldürme imkânı tanınmasının Anayasa’ya aykırı olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
İdari para cezaları: Hayvan başına 50.000 TL
Kararın son bölümlerinde, 5199 sayılı Kanun’un 14. maddesinin birinci fıkrasının (o) bendine ilişkin idari para cezası düzenlemesi de inceleniyor. 7527 sayılı Kanun’la, bu bentte yer alan ve yerel yönetimlerce toplanan sahipsiz köpekleri bakımevi dışında bir yere terk eden veya bakımevinde barındırılması gereken köpekleri bakımevi dışında bir yere bırakanlara uygulanacak idari para cezası, hayvan başına iki bin Türk lirasından elli bin Türk lirasına yükseltilmişti. Mahkeme, ceza miktarındaki bu artışın ölçüsüz olmadığına, kanunilik ilkesine aykırılık taşımadığına ve iptal talebinin reddi gerektiğine karar verdi.
Bu hüküm, belediyelerin hem kendi sorumluluk alanlarında bakımevi süreçlerini usule uygun yürütmeleri hem de sahipsiz köpeklerin tekrar sokağa terk edilmesi gibi uygulamalara karşı etkin denetim ve yaptırım mekanizmaları kurmaları gerektiğini gösteriyor.
Sonuç: Yerel yönetimler için “kesinleşmiş görev alanı”
AYM’nin 7/5/2025 tarihli ve E.2024/151, K.2025/107 sayılı kararı; 7527 sayılı Kanun’la getirilen düzenlemelerin tamamı bakımından iptal talebini reddederek, sahipsiz hayvanlar konusunda yerel yönetimlere verilmiş görev ve yetkilerin Anayasa’ya uygun olduğunu teyit etmiş oldu.
Böylece:
1. Hayvan bakımevi kurma ve işletme yükümlülüğü,
2. Bütçe gelirlerinin binde beşine kadar kaynak ayırma zorunluluğu,
3. Sahipsiz köpeklerin sahiplendirilinceye kadar bakımevlerinde barındırılması ve rehabilitasyonu,
4. Belirli koşullarda ötanazi ve öldürme usullerine ilişkin çerçeve,
5. Yerel yönetimler adına toplanan köpekleri bakımevi dışında bırakmaya karşı hayvan başına 50.000 TL idari para cezası,
artık yalnızca siyasi tartışma konusu değil, Anayasa Mahkemesi tarafından da onaylanmış bağlayıcı bir hukuki çerçeve olarak belediyelerin karşısında duruyor.
Kısacası, sokak köpekleri ve hayvan bakımevleri, belediyeler açısından vicdani bir tercih değil; idari, mali ve hukuki sonuçları ağır bir yerel yönetim ödevi olarak resmen kesinleşmiş durumda.
Kararın tam metni için tıklayınız.
Telefon: +90 (312) 473 84 23
E-Posta: [email protected]
Adres: Çetin Emeç Bulvari Hürriyet Cad. No: 2/12 Çankaya ANKARA