Belediyelerde, Üst Düzey Yönetici Kadrolar, Atanma Şartları ve Usulü

Bu makalede, belediyelerde üst yönetici kadrolara yapılacak atamalarda yetkililer ve uyulması gereken esas ve usul şartları üzerinde durulmuştur.

BELEDİYELERDE, ÜST DÜZEY YÖNETİCİ KADROLAR, ATANMA ŞARTLARI VE USULÜ

Belediyelerde ve bağlı kuruluşlarında, birçok memur kadrosu bulunmaktadır. Bu memur kadrolarının bir kısmı üst yönetici kadrolarından ibarettir. Belediyelerde yönetici kadro olarak adlandırabileceğimiz kadrolar, Genel Sekreter, Genel Müdür, Genel Sekreter Yardımcısı, Genel Müdür Yardımcısı, Daire Başkanlığı, Şube Müdürlüğü kadrolarıdır.

Bunun yanında, ara yönetici kadro olarak adlandırabileceğimiz Şef kadroları da bulunmaktadır.

Biz bu yazımızda, bu kadrolara yapılacak atama usulünü ve bu kadrolara atanacaklarda aranacak şartlar üzerinde duracağız. Açıklamalarımıza geçmeden önce şunun bilinmesinde de fayda vardır. Aşağıda belirteceğimiz memuriyet dışında geçen, ancak atanma için gerekli sürelerin hesabında dikkate alınan sürelerin atanma süresi açısından yeterli olması, tek başına atanma şartını oluşturmamaktadır. Atanacakların, öncelikle 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu kapsamında, Devlet memuru olması ve maddede belirtilen öğrenim şartlarını taşıması gerekmektedir.

Görevde yükselmeye tabi olan kadrolar, Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Personelinin Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Yönetmelik'te belirlenmiş, bu Yönetmelikte sayılmayan kadrolara, görevde yükselme esaslarına tabi olmadan atama yapılması imkanı mevcuttur.

Bu çerçevede, bu incelememizin konusuna dahil olan ve görevde yükselmeye tabi olmayan kadroları şu şekilde sıralayabiliriz:

- Genel Sekreter, Genel Sekreter Yardımcısı kadroları sadece büyükşehir belediyelerinde,

- Genel Müdür ve Genel Müdür Yardımcısı kadroları sadece büyükşehir belediyelerine bağlı ayrı tüzel kişiliği bulunan bağlı kuruluşlar olan Genel Müdürlüklerde (ASKİ, İSKİ, İETT vb),

- 1. Hukuk Müşaviri, Teftiş Kurulu Başkanı ve Daire Başkanı kadroları ise hem büyükşehir belediyelerinde ve bağlı kuruluşlarında,

Bu kadrolara atanacaklarda aranacak şartlara geçmeden önce, büyükşehir belediyelerinde belediye başkan yardımcılığı kadrolarının bulunmadığını ifade etmemiz gerekmektedir.

Bu kadroların tamamı, 1. dereceli kadrolardır. Bu tür kadrolara atanacakların, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 68/B maddesindeki şartları taşıyan memurlardan olması zorunludur.

657 sayılı Kanuna göre bu tür kadrolara giriş için belirli yıl hizmet şartı aranmakta ve bu hizmet şartı da dereceye göre değişmektedir.

"B) (Değişik: 4/5/1984 – KHK-199/1 md.) Eğitim ve Öğretim Hizmetleri Sınıfı ile Sağlık Hizmetleri ve Yardımcı Sağlık Hizmetleri Sınıfı hariç, sınıfların 1, 2, 3 ve 4 üncü derecelerindeki kadrolarına, derece yükselmesindeki süre kaydı aranmaksızın, atanmasındaki usule göre daha aşağıdaki derecelerden atama yapılabilir.([1])

(Değişik ikinci paragraf: 13/2/2011 - 6111/101 md.) Ancak, bu şekilde bir atamanın yapılabilmesi için ilgilinin;

a) 1 inci dereceli kadrolardan ek göstergesi 5300 ve daha yukarıda olanlar için en az 12 yıl,

b) 1 inci ve 2 nci dereceli kadrolardan ek göstergesi 5300’den az olanlar için en az 10 yıl,

hizmetinin bulunması ve yükseköğrenim görmüş olması şarttır. Dört yıldan az süreli yükseköğrenim görenler için bu sürelere iki yıl ilave edilir. Bu sürelerin hesabında; 8/6/1984 tarihli ve 217 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 2 nci maddesi kapsamına dâhil kurumlarda fiilen çalışılan süreler ile Yasama Organı Üyeliğinde, belediye başkanlığında, belediye ve il genel meclisi üyeliğinde, kanunlarla kurulan fonlarda, muvazzaf askerlikte, okul devresi dâhil yedek subaylıkta ve uluslararası kuruluşlarda geçen sürelerin tamamı ile yükseköğrenim gördükten sonra özel kurumlarda veya serbest olarak çalıştıkları sürenin; Başbakanlık ve bakanlıkların bağlı ve ilgili kuruluşlarının müsteşar ve müsteşar yardımcıları ile en üst yönetici konumundaki genel müdür ve başkan kadrolarına atanacaklar için tamamı, diğer kadrolara atanacaklar için altı yılı geçmemek üzere dörtte üçü dikkate alınır.

(Ek fıkra: 26/8/1993 – KHK-501/1 md.; İptal Anayasa Mahkemesinin 6/10/1993 tarihli ve E. 1993/32, K. 1993/32 sayılı kararı ile)

Bu bent hükümlerine göre atananlar atandıkları kadronun aylık (Ek gösterge dahil) ve diğer haklarından yararlanırlar. Bu suretle üst dereceye atananların bu kadrolarda geçirdikleri her yıl kademe ilerlemesi ve her "3" yıl derece yükselmesi sayılmak suretiyle kazanılmış hak ve emeklilik keseneğine esas aylık derecelerinin yükselmesinde gözönüne alınır. Ancak atandıkları kadro aylıkları, başka görevlere atanma halinde kazanılmış hak sayılmaz.

(Ek paragraf: 2/7/2018 - KHK-703/172 md.) Cumhurbaşkanı onayıyla yapılan atamalarda Cumhurbaşkanlığı kararnamesinde öngörülen hizmet süresi şartları aranır. Üst kademe kamu yöneticisi sayılmayan daire başkanı ve bu kadrolara denk yönetici kadrolarına yapılacak atamalarda bu bentte öngörülen hizmet süresi yükseköğrenim gördükten sonra beş yıl olarak uygulanır. Ancak bu beş yıllık sürenin hesabında Devlet memurlarının kazanılmış hak aylık derece ve kademesinde değerlendirilen hizmet süreleri esas alınır.

Madde hükmüne göre atanabilmek için iki temel kriterimiz bulunmaktadır. Bunlardan bir tanesi hizmet süresi, diğeri ise öğrenim düzeyidir.

- 1 inci dereceli Genel Sekreter ve Genel Müdür kadrolarının ek göstergeleri 7000 (ek göstergesi 5300 'den yüksek) olduğundan, bu kadrolara atanacaklarda en az 12 yıl hizmetin bulunması gerekmektedir.

- 1 inci dereceli Genel Sekreter Yardımcısı ve Genel Müdür Yardımcısı ek göstergeleri 4400, 1. Hukuk Müşaviri, Teftiş Kurulu Başkanı ve Daire Başkanlığı kadrolarının ek göstergesi 4200 (ek göstergesi 5300 'den az) olduğundan, bu kadrolara atanacaklarda en az 10 yıl hizmetin bulunması gerekmektedir.

- 1 inci dereceli Belediye Başkan Yardımcısı kadrolarının ek göstergesi 3600 (ek göstergesi 5300 'den az) olduğundan, bu kadrolara atanacaklarda en az 10 yıl hizmetin bulunması gerekmektedir.

Yukarıda belirtilen hizmet sürelerinin ne kadar olduğu belirtilmiştir. Ancak bu hizmet sürelerinin tamamının memuriyette geçip geçmediği ile bu hizmet sürelerine hangi çalışmaların dahil edilmesi gerektiği de önem arz etmektedir. Madde hükmüne göre hizmet sürelerinin hesabına;

- 217 sayılı Devlet Personel Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 2'nci maddesinde belirtilen kamu kurumlarında([2]) her ne statüde olursa olsun geçen hizmet sürelerinin (işçi, sözleşmeli, vekil memur vb.) tamamı,

- Yasama Organı Üyeliğinde (milletvekilliğinde), belediye başkanlığında, belediye ve il genel meclisi üyeliğinde, kanunlarla kurulan fonlarda, muvazzaf askerlikte, okul devresi dâhil yedek subaylıkta ve uluslararası kuruluşlarda geçen sürelerin tamamı

- Yükseköğrenim gördükten sonra özel kurumlarda veya serbest olarak çalıştıkları sürenin altı yılı geçmemek üzere dörtte üçü,

Memuriyet sürelerinin dışında geçen sürelerin hesabındaki 6 yıl ibaresinden, yüksek öğrenim gördükten sonra özel kuruluşlarda veya serbest olarak çalışılan sürenin toplamının dörtte üçünün 6 yılı geçemeyeceğinin anlaşılması gerekmektedir. 12 yıllık serbest çalışma süresi olan bir kişinin bu süresinin dörtte üçü 9 yıl olmasına rağmen, mezkur düzenleme gereğince 6 yılı değerlendirmeye alınacaktır.

Yukarıda belirttiğimiz süreler açısından istisnai bir düzenleme ise, 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 68/B maddesine eklenen fıkra ile getirilmiştir. Buna göre, üst kademe kamu yöneticisi sayılmayan daire başkanı ve bu kadrolara denk yönetici kadrolarına yapılacak atamalarda öngörülen hizmet süresi, yükseköğrenim gördükten sonra beş yıl olarak uygulanır. Ancak bu beş yıllık sürenin hesabında Devlet memurlarının kazanılmış hak aylık derece ve kademesinde değerlendirilen hizmet süreleri esas alınır.

Diğer bir ifade ile, yukarıda da belirttiğimiz üzere daire başkanlıklarının ek göstergesi 3600 olmasından dolayı, 4 yıllık yükseköğrenim bitirenler için 10 yıllık, 2 yıllık yükseköğrenim bitirenler için 12 yıllık hizmetlerinin olması gerekmektedir. Bu durum, hizmet sürelerinin tamamı memuriyette geçenler için de caridir. Bu hüküm, başka hizmetleri olmadan veya başka hizmetleri dikkate alınmadan, memuriyette 5 yıllık hizmeti olanların Daire Başkanlığı kadrolarına atanabileceğine ilişkindir. Bu konu ile ilgili Cumhurbaşkanlığı görüşü için tıklayınız.

Yukarıda belirttiğimiz kadrolara atamanın yapılabilmesi için hizmet sürelerinin yanında, yükseköğrenim görmüş olunması da şarttır. Dört yıldan az süreli yükseköğrenim görenler için bu sürelere iki yıl ilave edilir.

Gerek 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 49 uncu ve gerekse 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu'nun "Personel istihdamı" başlıklı 22 nci maddesine göre, genel ilke olarak belediye personeli için belediye başkanı, büyükşehir belediyesi personeli ise büyükşehir belediye başkanı tarafından atanır.

Ancak; genel sekreter, büyükşehir belediye başkanının teklifi üzerine Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı tarafından atanır.

Bunun yanında; 2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun'un 11 inci maddesine göre büyükşehir belediyelerine bağlı kuruluşların (İSKİ, ASKİ vb) genel müdürleri büyükşehir belediye başkanının teklifi üzerine Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı tarafından atanır.

Anılan Kanunun 7 nci maddesine göre ise, genel müdür ve genel müdür yardımcıları yönetim kurulunun tabii üyeleridir. Bunlar dışındaki yönetim kurulu üyeleri de, büyükşehir belediye başkanının teklifi ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanının onayı ile atanır.([3])

Büyükşehirlerde, Daire Başkanları, Teftiş Kurulu Başkanı ve 1. Hukuk Müşaviri ve Genel Sekreter Yardımcıları, Genel Sekreterin teklifi ve Büyükşehir Belediye Başkanının onayı ile atanırlar.

Su ve Kanalizasyon İdarelerinde, Daire başkanları, Teftiş ve Kontrol Kurulu Başkanı ve 1 inci Hukuk Müşaviri Genel Müdürün teklifi, yönetim kurulunun kararı ve Büyükşehir Belediye Başkanının onayı ile atanırlar.

Normal belediyelerde Belediye Başkan yardımcıları ise, Belediye Başkanının onayı ile atanırlar.

3. Görevde Yükselmeye Tabi Olarak Atanılabilecek Kadrolar ve Atanma Usulü

Görevde yükselmeye tabi kadrolar, Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Personelinin Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Yönetmelik'te belirlenmiştir. Burada, sadece Müdür ve Şef kadroları üzerinde durulacaktır. Bunun haricindeki kadrolar, görevde yükselme sınavlarının açılması ve diğer hususlarla ilgili olarak adı geçen Yönetmeliğe bakılabilir.

Bu çerçevede, bu incelememizin konusuna dahil, görevde yükselmeye tabi kadroları şu şekilde sıralayabiliriz:

- Büyükşehir Belediyeleri ve Bağlı Kuruluşları Şube Müdürü Kadroları

- 657 sayılı Kanunun 68 inci maddesinde belirtilen atanabilme şartlarını taşımak

- Görevde yükselme sınavlarına son müracaat tarihi itibarıyla en az bir yıl süreyle atamanın yapılacağı yerel yönetimde çalışmış olmak.

- Görevde yüksel sınavlarına son müracaat tarihi itibarıyla, görevde yükselme yönetmeliğinin 7/1(a)-2 maddesinde belirtilen alt görevlerde çalışma sürelerine sahip olmak.

- Görevde yüksel sınavlarına son müracaat tarihi itibarıyla, görevde yükselme yönetmeliğinin 7/1(e)-2 maddesinde belirtilen alt görevlerde çalışma sürelerine sahip olmak.

Belediyelerdeki (büyükşehir ve diğer belediyeler) müdür, şube müdürü ve şef atamaları belediye başkanının onayı ile yapılır.

2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun'un "Teşkilat ve personel" başlıklı 12 nci maddesine göre su ve kanalizasyon idarelerinde; müdürler, teknik elemanlar, avukatlar, müfettişler ve doktorlar genel müdürün teklifi üzerine yönetim kurulu kararı ile, diğer personel ise genel müdür tarafından atanır.

Belediyelerdeki Özel Kalem Müdürü kadroları, 657 sayılı Kanunun 59 uncu maddesine göre; istisnai memuriyet kadrolarındandır.

Özel kalem müdürü kadrolarına, 657 sayılı Kanunun atanma, sınavlar, kademe ilerlemesi ve dereceye yükselmesine ilişkin hükümleriyle bağlı olmaksızın tahsis edilmiş derece aylığı ile memur atanabilir.

Bu şekilde atanan memurların bulundukları bu kadrolar emeklilik aylığının hesabında ve diğer memurluklara naklen atanmalarında herhangi bir sınıf için kazanılmış hak sayılmaz. Bu görevlerde bulunan memurların emeklilik kıdemleri yürümekte devam eder.

Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Norm Kadro İlke ve Standartlarına Dair Yönetmelik hükümlerine göre,

- Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Norm Kadro İlke ve Standartlarına Dair Yönetmelik uyarınca norm kadrosunda Özel Kalem Müdürü bulunan belediyeler (Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Norm Kadro İlke ve Standartlarına Dair Yönetmeliğe göre, Özel Kalem Müdürü kadrosu büyükşehir belediyeleri, il belediyeleri, C-9 ve üzeri gruplarda bulunan büyükşehir ilçe belediyeleri ve D-14 ve üzeri gruplarda bulunan ilçe belediyeleri için öngörülmüştür. Norm kadrosunda özel kalem müdürü öngörülmeyen belediyeler, bu kadroyu ihdas edememektedirler.)

Buna göre özel kalem müdürlüklerine; memurlar arasından atama yapılabileceği gibi, işçi olanlar veya herhangi bir görevi bulunmayan vatandaşlar arasından da atama yapılabilir.

İşçiler veya herhangi bir görevi olmayan vatandaşlar tarafından yapılacak atamalarda, atanacak kişilerin Devlet memuru olma şartlarını taşımaları gerekmektedir.

Atama yapılabilmesi için gerekli şartları, atama yapılacak kişinin durumuna göre kategorize etmek gerekmektedir:

Belediyede çalışan memurlar ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan memurlar arasından yapılacak atamalarda herhangi bir yerden izin alınmasına gerek bulunmamaktadır.

Ancak, başka kurulardan yapılacak atamalarda belediye personel giderlerinin 5393 sayılı Kanunun 49 uncu maddesindeki sınırı aşması halinde anılan Kanunun Geçici 1 inci maddesi uyarınca Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanından izin alınması gerekmektedir.

4.4.2. Açıktan Atama (İşçilerin veya Dışarıdan Herhangi Birinin Atanması)

Özel kalem müdürlüğü kadrolarına yapılacak açıktan atamalar için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanından izin alınması gerekmektedir.

Belediye personel giderlerinin 5393 sayılı Kanunun 49. maddesindeki sınırı aşması halinde ise bu izinle birlikte aynı zamanda, anılan Kanunun Geçici 1. maddesi uyarınca Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığından izin alınacaktır.

İzin ile ilgili yazışmalar doğrudan Çevre, Şehircilik İklim Değişikliği Bakanlığı Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü ile yapılacaktır.

[1] 21/2/2013 tarihli ve 6428 sayılı Kanunun 18 inci maddesiyle, bu paragrafta yer alan “Eğitim ve öğretim hizmetleri sınıfı” ibaresi “Eğitim ve Öğretim Hizmetleri Sınıfı ile Sağlık Hizmetleri ve Yardımcı Sağlık Hizmetleri Sınıfı” şeklinde değiştirilmiştir.

[2] 217 sayılı KHK

Madde 2– Bu Kanun Hükmünde Kararname kapsamına giren kamu kurum ve kuruluşları şunlardır:

a) Genel bütçeye dahil dairelerle, katma bütçeli idareler ve bunlara bağlı kuruluşlar,

b) İl Özel İdareleri ve belediyeler, bunların birlikleri ve bunlara bağlı iktisadi müesseseler, işletmeler,

c) İktisadi devlet teşekkülleri, kamu iktisadi kuruluşları ve bunların müesseseleri, bağlı ortaklıkları ve iştirakleri,

d) Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları dışında kalan ve kamu fonu kullanan, özel kanunlarla veya bunların verdiği yetkiye dayanılarak kurulan kamu kuruluşları ve bu nitelikteki bankalar ve bunların en az sermayesinin yarısından fazlasına iştirak suretiyle kurdukları müessese, ortaklık ve iştirakler,

e) Döner sermayeli kuruluşlar ile özel kanunlarla kurulan fonlar ve kefalet sandıkları.

Askeri kurum ve kuruluşların 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu ile ek ve değişikliklerine tabi personeli bu Kanun Hükmünde Kararnamenin kapsamı dışındadır.

[3] Yönetim kuruluna atanan üyelerin hizmet süresi 3 yıldır. Süresi dolanlar yeniden atanabilirler. Bir üyeliğin herhangi bir sebeple boşalması halinde, yerine atananlar daha önceki üyenin süresini tamamlarlar. Yönetim Kuruluna atanacak olanların su ve kanalizasyon idaresinin konusuna giren teknik işlerde, yöneticilikte veya işletmecilikte uzmanlaşmış bulunmaları ve uzmanlıklarına uygun yüksek öğrenim görmüş olmaları gerekir.

Telefon: +90 (312) 473 84 23
E-Posta: [email protected]
Adres: Çetin Emeç Bulvari Hürriyet Cad. No: 2/12 Çankaya ANKARA

www.mevzuattakip.com.tr

Belediyelerde, Üst Düzey Yönetici Kadrolar, Atanma Şartları ve Usulü