Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, 29 Temmuz 2022 tarihli ve 31907 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Yönetmeliği’nde önemli değişiklikler yaptı. Yeni düzenleme ile özellikle yenilenebilir enerji projelerinde kapsam genişletilirken, halkın bilgilendirilmesi süreci de daha şeffaf hale getirildi.
Askı İlanı Tanımı Genişletildi
Yönetmeliğin 4. maddesinde yapılan değişiklikle, “askı ilanı” tanımı daha ayrıntılı hale getirildi. Artık sadece il müdürlüklerinde değil, kaymakamlıklar ve muhtarlıklarda da ilan yapılması zorunlu hale geldi. Böylece, projeden etkilenebilecek tüm halkın daha kolay bilgilendirilmesi amaçlanıyor.
Aynı maddede, “Çevresel etki değerlendirmesi proje alanı” kavramı da netleştirilerek, projenin ana ve yardımcı ünitelerinin sınırlandırıldığı koordinatlı alan olarak tanımlandı.
Duyuru Süreci Dijital ve Fiziksel Yöntemlerle Desteklenecek
8. maddede yapılan düzenlemeyle, ÇED başvuru dosyasının halkın görüşüne açıldığına dair duyuruların sadece Bakanlık ve il müdürlüklerinin internet sitelerinde ilan edilmesiyle yetinilmeyecek. Ayrıca, il müdürlükleri askıda ilan, anons ve benzeri yöntemlerle duyuruları yerelde de yapacak.
GES ve RES Projeleri İçin Sınırlar Yeniden Belirlendi
Ek-1 ve Ek-2 listelerinde yapılan değişiklikler, özellikle yenilenebilir enerji projelerini doğrudan etkiliyor:
Rüzgâr Enerji Santralleri (RES) için:
-
15 adet türbin ve üzeri projeler artık Ek-1 kapsamında değerlendirilerek doğrudan ÇED sürecine tabi olacak.
-
1-15 türbin arası projeler ise Ek-2 listesine alınarak ön ÇED sürecine dahil edilecek.
Güneş Enerji Santralleri (GES) için:
-
Proje alanı 25 hektar ve üzeri olan GES projeleri (çatı ve cephe sistemleri hariç) Ek-1 kapsamına alındı.
-
Alanı 7,5 hektar ve üzeri olan GES projeleri ise Ek-2 listesine eklendi.
Yeni Faaliyet Türleri de Kapsamda
Yönetmeliğe ilk kez eklenen veya sınırları yeniden tanımlanan diğer bazı faaliyetler şöyle:
-
400.000 ton/yıl ve üzeri kapasiteli kırma, eleme, yıkama, kurutma tesisleri (Ek-1 kapsamına alındı)
-
154 kV ve üzeri, 50 km ve daha uzun elektrik iletim hatları
-
1 milyon m³ üzeri baraj ve gölet projeleri
-
Jeotermal kaynak arama projeleri (bazı yöntemler hariç) ve kullanımı
-
Yılda 300.000 m³ ve üzeri yeraltı suyu çıkarma veya yeraltında depolama projeleri
-
5.000 m³/yıl ve üzeri mermer ve dekoratif taş işleme tesisleri
Yürürlük ve Uygulama
Yönetmelik değişiklikleri bugün itibarıyla (26 Haziran 2025) yürürlüğe girdi. Tüm bu hükümleri, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı uygulayacak.
Değerlendirme: Yapılan düzenlemeler, özellikle çevresel etkileri yüksek olabilecek enerji ve madencilik projelerinde halkın daha etkin bilgilendirilmesini, proje alanlarının netleştirilmesini ve izleme süreçlerinin genişletilmesini hedefliyor. Ayrıca, güneş ve rüzgâr enerjisi yatırımlarında kapasiteye göre daha hassas bir değerlendirme süreci öngörülerek, çevresel etkilerin daha etkin kontrolü amaçlanıyor.