4721 sayılı Türk Medenî Kanununun 8. maddesinde, her insanın hak ehliyetinin olduğu, buna göre bütün insanların, hukuk düzeninin sınırları içinde, haklara ve borçlara ehil olmada eşit oldukları, 9. maddesinde, fiil ehliyetine sahip olan kimsenin, kendi fiilleriyle hak edinebileceği ve borç altına girebileceği, 10. maddesinde, ayırt etme gücüne sahip ve kısıtlı olmayan her ergin kişinin fiil ehliyetinin olduğu, 11. maddesinde, erginliğin onsekiz yaşın doldurulmasıyla başladığı, 12. maddesinde, onbeş yaşını dolduran küçüğün kendi isteği ve velisinin rızasıyla mahkemece ergin kılınabileceği, 13. maddesinde, yaşının küçüklüğü yüzünden veya akıl hastalığı, akıl zayıflığı, sarhoşluk yada bunlara benzer sebeplerden biriyle akla uygun biçimde davranma yeteneğinden yoksun olmayan herkesin, bu Kanuna göre ayırt etme gücüne sahip olduğu, 16. maddesinde, ayırt etme gücüne sahip küçükler ve kısıtlıların, yasal temsilcilerinin rızası olmadıkça, kendi işlemleriyle borç altına giremeyecekleri, karşılıksız kazanmada ve kişiye sıkı sıkıya bağlı hakları kullanmada bu rızanın gerekli olmadığı, 359. maddesinde ise, ana ve baba tarafından bir meslek veya sanat ile uğraşması için çocuğa kendi malından verilen kısmın veya kendi kişisel kazancının yönetimi ve bunlardan yararlanma hakkının çocuğa ait olduğu,

4857 sayılı İş Kanununun 71. maddesinde, on beş yaşını doldurmamış çocukların çalıştırılmasının yasak olduğu, ancak, on dört yaşını doldurmuş ve ilköğretimi tamamlamış olan çocukların, bedensel, zihinsel ve ahlaki gelişmelerine ve eğitime devam edenlerin okullarına devamına engel olmayacak hafif işlerde çalıştırılabileceği, hükümleri bulunmaktadır.

18. yaşını tamamlamayanların işyeri açmalarını kısıtlayan düzenleme, 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununun 30. maddesinde; … bu Kanun kapsamına alınan il ve mesleklerde; belediyeler ve işyeri açma izni vermeye yetkili diğer kurum ve kuruluşların işyeri açacaklardan, meslek odaları ise işyeri sahibi olarak üye kaydı yaptıracaklardan, ustalık belgesi istemek zorunda olduğu, işyeri sahipleri veya o işyerinde çalışan ustalık belgesi sahiplerinin, ustalık belgelerini işyerlerine asacakları, ustalık belgesi sahibi olanların bu haklarını on sekiz yaşını tamamlayana kadar kullanamayacağına ilişkin düzenlemedir.

Bu düzenleme uyarınca; bir kişi tarafından ustalık belgesi gerektiren bir işyeri açılmak istenirse, ustalık belgesi sahibi olanların bu haklarını 18 yaşını tamamlayana kadar kullanmaları mümkün olmadığından, bu durumda bu kişi adına işyeri ruhsatı düzenlenmesi mümkün değildir. Ancak, “İşyeri Açma Belgesi” bulunan teknik lise mezunlarından on beş yaşını dolduran ayırt etme gücüne sahip bulunan küçüklere işyeri açma ruhsatı verilmesi mümkündür.

Yine, 2559 sayılı Polis Vazife ve Selahiyet Kanununun 12., İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğin 36. maddelerinde, kanunî istisnalar saklı kalmak üzere; eğlence, oyun, içki ve benzeri amaçlı umuma açık yerlerde on sekiz yaşından küçüklerin çalıştırılamayacağı hükmünden hareketle, yukarıda sayılan işyerlerinin mesul müdür çalıştırmadan, 18 yaşından küçükler tarafından açılamayacağını söylemek mümkündür.

Bunların dışında kalan mevzuatta özel hükümler bulunmayan işyerlerinin, 4721 sayılı Türk Medenî Kanununun 12., 16. ve 359. maddeleri uyarınca on beş yaşını dolduran ayırt etme gücüne sahip bulunan küçükler (sınırlı ehliyetsizler) tarafından işyeri açılması mümkündür.

 Buna göre, on altı yaşındaki çocuk üzerine kahvaltı salonu ruhsatı düzenlenmesi mümkündür.

• Cevaplayan: MTS Yayın Kurulu