ALIŞVERİŞ MERKEZİ İÇİNDE YER ALAN GÖRSELLERDE İLAN VE REKLAM VERGİSİ UYGULAMASI

Halil MEMİŞ

Sorun Tespiti

Bilindiği üzere İlan ve Reklam Vergisi, belediyelerin vergi kalemlerinden bir tanesidir. Bu verginin tahakkuk ve tahsilatında, yer yer tereddütler hasıl olabilmektedir.

Bunlardan bir tanesi de alışveriş merkezi (AVM) alanlarında söz konusu olmaktadır.

Alışveriş merkezlerinin;

- Dış alanlarında gerek tanıtım gerekse reklam amaçlı yer alan görseller ve bayraklar,

- Söz konusu görsellerin yer aldığı ana cadde ve arterler, Büyükşehir Belediyesi yetkisinde olması durumunda ilan ve reklam vergisi yönünden hangi belediyenin mükellefi olunacağı, 

- Alışveriş merkezinin mevcut bağımsız bölümlerinin kira sözleşmesi ile perakende sektöründe faaliyeti bulunan firmalara mağaza olarak kullandırılması ve yönetimlerinin kira sözleşmeleri ile kiracı konumundaki firmalara devredilmesinin yanında, ortak alanların yönetiminin ise mal sahibi tarafından yapılması karşısında, mağazaların kendi tanıtımlarını yapmak için tabela kullanmaları ve zaman zaman indirimlerini ve kampanyalarını duyurmak için vitrinlerinde bunları belirten görseller ve yazılar kullanmaları, tadilata giren mağazaların ise dış cephelerini kendi görsel ve yazılarıyla kaplayarak geçici olarak kapamalar yapmaları, belirlenen ortak alanlarda AVM içinde yer alan mağaza ve markaların tanıtım amaçlı reklam ve görselleri ile özel günlerdeki etkinliklerin tanıtımı için görseller kullanılması, karşısında 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu hükümleri gereği AVM'nin iç alanında yapılan görsel uygulamalar nedeniyle vergi mükellefiyetinin olup olmadığı,

- Tahakkukun ilçe belediyesi tarafından mı yapılacağı,

- AVM'nin içindeki ortak alanlardaki görsel ve reklam uygulamalarından dolayı vergi mükellefiyetinin doğup doğmadığı,

- Alışveriş merkezi içinde mağaza tanıtım tabelaları, mağaza vitrinlerindeki indirim ve kampanya duyuruları ile geçici inşaat çalışmaları nedeniyle yapılan görselli kaplamaların ilan ve reklam vergisinin konusunu oluşturup oluşturmadığı,

- İlan ve reklam vergisinin doğması halinde hangi vergi tarifesi ve nispetinin esas alınması gerektiği

Hususları en çok tereddüt yaratan hususlardır.

Mevzuat ve Çözüm

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun 12 nci maddesinde, "Belediye sınırları ile mücavir alanları içinde yapılan her türlü ilan ve reklam, İlan ve Reklam Vergisine tabidir."; 13 üncü maddesinde de, "İlan ve Reklam Vergisinin mükellefi, yurt dışından gönderilen ilan ve reklamlar dahil olmak üzere, ilan ve reklamı kendi adına yapan veya yaptıran gerçek veya tüzel kişilerdir.

İlan ve reklam işlerini mutat meslek olarak ifa edenler, başkaları  adına yaptıkları ilan ve reklamlara ait vergileri mükellefler adına ilgili belediyeye yatırmaktan sorumludurlar." hükümleri yer almaktadır.

Bunun yanında, söz konusu Kanunun 14 üncü maddesinin birinci fıkrasının (5) numaralı bendinde, gerçek veya tüzel kişilere ait işyerlerinin içine veya dışına asılan iş sahibinin kimliği ile işin mahiyetini gösteren ve alanı 1/2 metrekareyi aşmayan ışıksız levhalardan ilan ve reklam vergisinin aranılmayacağı ile alanı 1/2 metrekareyi aşan levhaların ise aşan kısmı üzerinden vergiye tabi olduğu hükme bağlanmıştır.

Anılan Kanunun "Tarife ve nispet" başlıklı 15 inci maddesinin birinci fıkrasında, yapılan ilan ve reklamların mahiyetine göre alınması gereken en az ve en çok vergi tutarların gösterildiği tarifeye yer verilmiştir. İlan ve reklam vergisine ilişkin tarifenin uygulanmasında esas alınacak hususların sayıldığı, aynı maddenin ikinci fıkrasının (a) bendinde ise metrakare üzerinden yapılan hesaplamalarda, yarım metrakareye kadar olan kesirlerin yarım metrekareye, yarım metrekareyi aşanların tam metrekareye tamamlanacağı; (d) bendinde de vergi tarifesinin 1, 2 ve 4 üncü bentlerinde belirtilen ilan ve reklamların süresi 6 aydan, 3 üncü bendinde belirtilen ilan ve reklamların süresi 1 haftadan az olursa vergi miktarının yarısının alınacağı, 6 ayı geçen sürelerin 1 yıl, hafta kesirleri de tam hafta olarak sayılacağı hükme bağlanmıştır.

Diğer taraftan, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendinde, büyükşehir belediyesinin yetki alanındaki mahalleleri ilçe merkezine bağlayan yolları, meydan, bulvar, cadde ve ana yolları yapmak, yaptırmak, bakım ve onarımı ile bu yolların temizliği ve karla mücadele çalışmalarını yürütmek; kentsel tasarım projelerine uygun olarak bu yerlere cephesi bulunan yapılara ilişkin yükümlülükler koymak; ilan ve reklam asılacak yerleri ve bunların şekil ve ebadını belirlemek; meydan, bulvar, cadde, yol ve sokak ad ve numaraları ile bunlar üzerindeki binalara numara verilmesi işlerini gerçekleştirmek büyükşehir belediyelerinin görev, yetki ve sorumlulukları arasında sayılmıştır.

Anılan Kanunun büyükşehir belediyesinin gelirlerinin belirlendiği 23 üncü maddesinin (e) bendinde ise bu Kanunun 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendinde belirtilen alanlar ile bu alanlara cephesi bulunan binalar üzerindeki her türlü ilan ve reklamların vergileri ile asma, tahsis ve bakım ücretleri  büyükşehir belediyesinin gelirleri arasında sayılmıştır.

Buna göre, büyükşehir belediyesinin yetki alanındaki meydan, bulvar, cadde ve ana yollar ile bu alanlara cephesi bulunan binalar üzerindeki her türlü ilan ve reklamlardan, binaların içi ve dışı ayırımı yapılmaksızın binalar üzerindeki bütün ilan ve reklamların anlaşılması gerekmektedir. Bu itibarla; söz konusu AVM'nin iç ve dış alanında yer alan her türlü ilan ve reklam (ortak alanda yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın), ilan ve reklam vergisinin konusunu teşkil etmekte; bu ilan ve reklamları kendi adına yapan veya yaptıran gerçek veya tüzelkişiler de ilan ve reklam vergisinin mükellefi olmaktadır.

Ayrıca; söz konusu ilan ve reklamlara ilişkin verginin, ilan ve reklamın mahiyeti esas alınarak 2464 sayılı Kanunun 15 inci maddesinde düzenlenen tarife ve esaslara göre hesaplanması gerekmektedir. İşyerinin içine veya dışına asılan, iş sahibinin kimliği ile işin mahiyetini gösteren ve alanı 1/2 metrekareyi aşmayan ışıksız levhalardan ise ilan ve reklam vergisi aranılmayacak olup bu nitelikli ilan ve reklamların birden fazla olması halinde de  yalnızca bir tanesinin 1/2 metrekaresinden  ilan ve reklam vergisi alınmayacaktır.