Belediye Mevzuatının Adresi!
Belediye Mevzuatının Adresi!
29.11.2022–26.01.2023 ARASINDA GÖREVE BAŞLAYAN BELEDİYE SÖZLEŞMELİLERİNİN MEMURİYETE GEÇİŞ SÜRECİ
Halil MEMİŞ
Giriş
7433 sayılı Kanun, kamu personel rejiminde özellikle sözleşmeli personel yönünden köklü bir yeniden düzenleme yapmış; farklı mevzuata dayalı sözleşmeli istihdam biçimlerini büyük ölçüde sadeleştirerek memur kadrolarına geçiş imkânı tanımıştır. Kanunun 3 üncü maddesiyle 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na eklenen geçici 48 inci madde, hem merkezi idarede hem de mahallî idarelerde çalışan sözleşmelilere yönelik kapsamlı bir geçiş hükmü getirmiş, aynı zamanda sözleşmeli istihdamın geleceğine ilişkin temel ilkeleri de ortaya koymuştur. Bu maddeye eklenen onuncu fıkra ile 29.11.2022–26.01.2023 tarihleri arasında göreve başlayan sözleşmeliler için ayrı ve özel bir rejim öngörülmesi, sözleşmeli personel rejiminin kronolojisini daha da kritik hâle getirmiştir.
Belediyeler bakımından 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 49 uncu maddesi, uzun süredir tam zamanlı sözleşmeli personel istihdamının temel dayanağını oluşturmaktadır. 7433 sayılı Kanun’un 6 ncı maddesiyle bu hükümde yapılan değişiklikler sonucunda; sözleşmeli personelin işe alınmasında KPSS esaslı memur alım usullerine bağlılık, aynı idarede üç yıllık çalışma süresi sonunda talep üzerine memuriyete geçiş ve bu kapsamda memur kadrosuna atananlar için bir yıllık nakil yasağı gibi yeni kurallar yürürlüğe girmiştir. Bu düzenlemeler, mahallî idarelerde sözleşmeli istihdamı istisnai ve geçişken bir statüye dönüştürerek, belirli bir süre sonra memuriyete açılan “bekleme odası” niteliği kazandırmıştır.
Sözleşmeli personelin kadroya geçirilmesine ilişkin tartışmalar, uzun yıllar boyunca hem kamuoyunun hem de uygulayıcıların gündeminde yer almıştır. 7433 sayılı Kanun ile atılan adım, bu tartışmaların önemli bir bölümünü sonlandırmakla birlikte, özellikle geçiş hükümleri bakımından yeni ve hassas yorum alanları da ortaya çıkarmıştır. Mahallî idarelerde 5393 sayılı Kanun’un 49 uncu maddesi çerçevesinde çalışan sözleşmeliler yönünden 28.11.2022 tarihi bir “eşik tarih” hâline gelirken; bu tarihte görevde olan ve 26.01.2023’te sözleşmesi devam edenler için doğrudan memur kadrolarına toplu geçiş imkânı tanınmış, buna karşılık 29.11.2022–26.01.2023 arasında göreve başlayanlar bu toplu geçişin dışında bırakılmıştır. İlk grup, başvuru şartlarını taşıması hâlinde doğrudan memur kadrolarına geçirilirken; ikinci grup için aynı idarede üç yıl fiilî çalışma ve talep şartını tamamladıktan sonra memuriyete geçiş hakkı öngörülmüştür.
Bu tarihsel ayrım, sözleşmeli personel statüsü içinde kısa süre arayla göreve başlayanlar arasında dahi farklı hukuki rejimler doğmasına yol açmış; özellikle 29.11.2022–26.01.2023 döneminde göreve başlayanların gelecekteki memuriyete geçiş süreçleri bakımından ciddi tereddütler ortaya çıkarmıştır. Geçici 48 inci maddenin onuncu fıkrasında yer alan “5393 sayılı Kanunun 49 uncu maddesinin bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihteki hükümleri” ibaresinin nasıl anlaşılması gerektiği, üç yıllık çalışma süresinin başlangıcı ve hesabı, memur kadrosuna atanma usulü, intibak ve nakil kısıtları gibi başlıklar, mahallî idarelerde insan kaynakları birimlerinin önünde çözülmesi gereken somut sorun alanları olarak durmaktadır.
Bu makale, mahallî idarelerde yıllardır süren sözleşmeli istihdam pratiği ve kaynakçada belirtilen önceki çalışmalarda ayrıntılı biçimde ele alınan intibak, norm kadro, özel sektör ve belediye şirketlerinde geçen sürelerin değerlendirilmesi gibi başlıklar üzerine inşa edilen bir “tamamlama metni” niteliğindedir. Amaç, özellikle 29.11.2022–26.01.2023 aralığında göreve başlayan sözleşmeli personelin hukuki statüsünü ve memuriyete geçiş sürecini; 657 sayılı Kanuna eklenen geçici 48 inci madde, 5393 sayılı Kanun’un 49 uncu maddesinin yeni yapısı, Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ve ilgili ikincil düzenlemeler ışığında bütüncül ve uygulamaya dönük bir bakışla ortaya koymaktır. Çalışmanın devamında önce normatif çerçeve açıklanacak, ardından anılan ara döneme özgü hükmün kapsamı, yorumu ve uygulama adımları ayrıntılı olarak değerlendirilecektir.
1. Normatif Çerçeve
1.1. 7433 sayılı Kanun ve 657 sayılı Kanun’un Geçici 48 inci Maddesi
7433 sayılı Kanunun 3 üncü maddesi ile 657 sayılı Kanun’a eklenen geçici 48 inci madde, kamu kurum ve kuruluşlarının merkez ve taşra teşkilatı ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlarda çalışan belirli sözleşmeli personel gruplarının memur kadrolarına atanmasına ilişkin genel esasları düzenlemektedir. Madde; kapsam, başvuru ve atama süreleri, atanılacak kadroların ihdası, intibak esasları, mali haklara hak kazanma zamanı ve iş sonu tazminatı gibi konularda detaylı hükümler içermektedir.
Aynı maddede, mahallî idarelerde 5393 sayılı Kanun’un 49 uncu maddesine göre çalışan tam zamanlı sözleşmeli personel ayrıca sayılmış; bunların 28.11.2022 tarihi itibarıyla görevde olmaları ve 26.01.2023 tarihinde sözleşmelerinin devam etmesi şartıyla, belirlenen süre içinde başvurmaları hâlinde memur kadrolarına atanabilecekleri hükme bağlanmıştır.
Maddeye sonradan eklenen onuncu fıkra ise, 29.11.2022–26.01.2023 aralığında hizmete alınan sözleşmeliler için farklı bir rejim öngörmekte ve bu çalışmanın odağını oluşturmaktadır.
1.2. 5393 sayılı Kanun’un 49 uncu Maddesinin Yeni Hâli
7433 sayılı Kanunun 6 ncı maddesiyle 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 49 uncu maddesinin üçüncü fıkrasına eklenen cümlelerle, mahallî idare sözleşmelileri bakımından yeni bir sistem kurulmuştur. Buna göre sözleşmeli personelin işe alınması memur kadrolarına ilk defa alınma usulüne tabi kılınmış; aynı idarede üç yıllık çalışma süresini tamamlayan sözleşmeli personelin, talep etmesi hâlinde, sözleşmeli olarak çalıştırılmasına esas alınan memur kadrosuna atanacağı, bu kapsamda memur kadrosuna atananların bir yıl süreyle diğer kamu kurum ve kuruluşlarına nakledilemeyeceği ve sözleşmeli statüde geçen sürelerin kazanılmış hak aylığı derece ve kademesinde değerlendirileceği hükme bağlanmıştır.
Bu hükümler, yalnızca 26.01.2023 tarihinden sonra göreve başlayacak sözleşmeliler için değil, geçici 48 inci maddenin onuncu fıkrası gereği, 29.11.2022–26.01.2023 arasında göreve başlayanlar için de uygulanacaktır.
1.3. Cumhurbaşkanlığı Genelgesi
Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığının E 74073113 010.99 140151 sayılı ve 7433 sayılı Kanun’un uygulanmasına ilişkin Genelgesi, geçici 48 inci maddenin kapsamı, başvuru ve atama süreleri, kadro ve pozisyon işlemleri, intibak ve mali haklar konusunda uygulama birliğini sağlamaya yönelik açıklamalar içermektedir.
Genelgede, mahallî idare sözleşmelilerinin de dahil olduğu tüm gruplar tek tek sayılmış; memuriyete atanacaklardan sağlık yönünden yalnızca yazılı beyan alınmasının yeterli olduğu, intibak hesabında 657 sayılı Kanunun 36/C maddesi hükümlerinin dikkate alınacağı ve memur kadrolarına atananların mali haklarına göreve başladıkları tarihi takip eden aybaşından itibaren hak kazanacakları ifade edilmiştir.
2. 28.11.2022–26.01.2023 Döneminin Ayrık Konumu
657 sayılı Kanunun geçici 48 inci maddesi, 28.11.2022 tarihini esas alan bir yapı üzerine kurulmuştur. 28.11.2022 tarihinde 5393 sayılı Kanunun 49 uncu maddesi kapsamında sözleşmeli olan ve 26.01.2023 tarihinde de sözleşmesi devam edenler, başvuru şartlarını taşıdıkları takdirde doğrudan memur kadrolarına geçirilmiştir.
Buna karşılık, 29.11.2022 ile 26.01.2023 tarihleri arasında ilk defa sözleşmeli statüde göreve başlayanlar, geçici 48/10 madde hükmü gereği farklı bir konuma sahiptir. Söz konusu fıkraya göre, bu kişiler hakkında 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 4/B maddesi ile birlikte Belediye Kanunu’nun 49 uncu maddesi, geçici 48 inci maddenin yürürlük tarihinde mevcut olan hükümleri uygulanacaktır.
Dolayısıyla bir gün farkla, 28.11.2022’de görevde olan bir sözleşmeli personel hemen kadroya geçebilirken, 29.11.2022’de göreve başlayan aynı nitelikteki bir personel, üç yıllık fiilî çalışmasını tamamladıktan sonra talep etmesi hâlinde memuriyete geçebilecektir. Uygulamadaki tartışmaların önemli bir kısmı bu “ara grup”tan kaynaklanmaktadır.
3. “5393 sayılı Kanunun 49 uncu maddesinin bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihteki hükümleri” İbaresinin Yorumu
657 sayılı Kanunun geçici 48/10 maddesindeki atıf ibaresi, ilk bakışta teknik bir ifade gibi görünmekle birlikte, uygulanacak rejimin belirlenmesi açısından kritiktir. İbareyi iki yönde okumak mümkündür. Birinci okuma, 5393 sayılı Kanun’un 49 uncu maddesinin 7433 öncesi metnine atıf yapıldığını varsaymakta; ikinci okuma ise, “yürürlüğe girdiği tarihteki hükümler” denilerek 7433 sonrasında oluşan yeni metne gönderme yapıldığını kabul etmektedir.
Kanun tekniği ve lafzın açık ifadesi birlikte değerlendirildiğinde, ikinci okumanın isabetli olduğu açıktır. Zira kanun koyucu eski metne atıf yapmak isteseydi, ibareyi “bu maddenin yürürlüğe girmesinden önceki hükümleri” şeklinde kaleme alabilirdi. Oysa “yürürlüğe girdiği tarihteki hükümler” ifadesi, geçici 48 inci madde yürürlüğe girdiğinde 5393 sayılı Kanun’un 49 uncu maddesi hangi hâlinin yürürlükte ise ona gönderme yapmaktadır; bu da 7433 sayılı Kanun ile değişmiş yeni metindir.
Bu yoruma göre, 29.11.2022–26.01.2023 arasında göreve başlayan sözleşmeli personel bakımından, belediyelerde sözleşmeli istihdam artık şu unsurları içeren yeni rejime tabidir: işe alımda memuriyete giriş usullerine bağlılık, aynı idarede üç yıllık çalışma + talep şartıyla memuriyete atanma ve bir yıllık nakil yasağı.
4. Kapsam: Kimler 29.11.2022–26.01.2023 Grubuna Dahildir?
4.1. Kapsama Girenler
Mahallî idareler yönünden geçici 48/10 kapsamına girenlerin belirlenmesinde birkaç temel ölçüt dikkate alınmalıdır. Buna göre, il özel idaresi, belediye, bunların bağlı kuruluşları veya mahallî idare birliklerinde; 5393 sayılı Kanun’un 49 uncu maddesinin üçüncü fıkrası çerçevesinde tam zamanlı sözleşmeli personel statüsünde çalışmak üzere 29.11.2022–26.01.2023 tarihleri arasında ilk defa göreve başlamış olmak ve 26.01.2023 tarihinde sözleşmenin devam ediyor olması gerekir.
Bu şartları taşıyan kişiler, 7433 sayılı Kanun’un doğrudan kadroya geçiş hükümlerinden yararlanamamış; buna karşılık üç yıllık çalışma süresini tamamladıktan sonra memuriyete geçiş hakkına sahip sözleşmeli personel statüsüne girmişlerdir.
4.2. Kapsam Dışında Kalanlar
Aynı tarihler arasında istihdam edilmiş olmakla birlikte, 5393 sayılı Kanun’un 49 uncu maddesi kapsamı dışında kalan veya 26.01.2023 itibarıyla sözleşmesi sona ermiş bulunanlar ise bu hükümden yararlanamaz.
Bu kişiler için memuriyete geçiş ancak genel hükümler çerçevesinde, KPSS’ye dayalı açıktan atama veya kurumların açacağı sınavlar yoluyla mümkün olabilecektir.
5. Memuriyete Geçiş Sürecinin İşleyişi
5.1. Üç Yıllık Çalışma Süresinin Başlangıcı ve Hesabı
5393 sayılı Kanun’un 49 uncu maddesinin yeni metnine göre, bu gruptaki sözleşmeliler için memuriyete atanma hakkı, aynı idarede üç yıllık çalışma süresinin tamamlanmasına ve bu sürenin sonunda yapılacak talebe bağlıdır.
Üç yıllık sürenin başlangıç noktası, sözleşmeli personelin fiilen göreve başladığı tarihtir. Fiilî çalışma kavramı, yıllık izinler gibi hizmetle bağlantısı kopmayan süreleri de kapsar; buna karşılık askerlik, doğum, ücretsiz izin gibi nedenlerle sözleşmenin askıda olduğu süreler, açık bir hüküm bulunmadıkça üç yıllık çalışmadan sayılmamalı ve üç yılın tamamlanma tarihi bu süreler kadar ileriye ötelenmelidir.
Buradaki üç yıl, hak düşürücü nitelikte değildir. Personel üç yılı doldurduğu anda memuriyete geçmek zorunda olmadığı gibi, sonraki yıllarda da bu hakkını kullanabilir. İdarenin, “üç yıl dolduktan sonra belirli bir süre içinde başvurulmadı” gerekçesiyle memuriyete geçiş talebini reddetmesi, geçici 48 inci madde sistematiği ile bağdaşmamaktadır.
5.2. Başvuru Aşaması ve İstenecek Belgeler
Üç yıllık fiilî çalışma süresini dolduran sözleşmeli personel, çalıştığı belediyeye yazılı bir dilekçe ile başvurarak memuriyete geçmek istediğini beyan eder. Bu dilekçeye, 657 sayılı Kanun’un 48 inci maddesinde sayılan genel şartları taşıdığını gösteren belgeler eklenir. Daha önce hazırlanmış “Atama Talep Dilekçesi ve Beyan Formu” örneği, uygulamada son derece işlevseldir; formda kimlik, iletişim, öğrenim, adli sicil, askerlik ve sağlık yönlerinden beyan alınması sağlanmaktadır.
Güvenlik boyutu bakımından 7315 sayılı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu hükümleri hatırlanmalı; ilk defa memuriyete atanma niteliği taşıyan bu geçişlerde arşiv araştırmasının yapılması gerektiği unutulmamalıdır.
Adli sicil kayıtları ise e Devlet üzerinden “Devlet Memurluğu” seçeneği işaretlenerek alınabilir; bu sayede adli sicil arşiv kayıtları da görülebilecektir.
Cumhurbaşkanlığı Genelgesi, sağlık yönünden göreve engel bir hâl bulunmadığına ilişkin olarak ilgililerin yazılı beyanının yeterli olduğunu açıkça belirtmekte; bu sebeple heyet raporu istenmesi zorunlu tutulmamaktadır.
5.3. İdarenin Yapacağı İşlemler: Norm Kadro, İntibak ve Atama Onayı
Başvuru üzerine insan kaynakları birimi öncelikle üç yıllık çalışma süresinin dolup dolmadığını tespit etmeli; varsa askerlik, doğum veya ücretsiz izin gibi kesintileri dikkate alarak fiilî hizmet süresini hesaplamalıdır. Ardından, personelin öğrenim durumuna göre memuriyete giriş derece ve kademesi belirlenmeli ve buna uygun boş memur kadrosunun, diğer bir ifade ile karşılık gösterilen kadronun derecesinin ilgilinin memuriyete girişine esas derece ve kademesine uygun boş kadronun bulunup bulunmadığı kontrol edilmelidir.
Memuriyete giriş dereceleri ve öğrenime göre yükselebilecek azami dereceler 657 sayılı Kanun’un 36/A maddesindeki tabloda sayılmış, bu derece ve kademelere hangi durumlarda ilave yapılması gerektiği ise, önceki çalışmalarda ayrıntılı biçimde incelenmiştir.
Belediyelerde hangi unvanlarda kadro ihdas edilebileceği ve bu kadroların hangi derecelerden oluşturulabileceği ise Norm Kadro Yönetmeliği ekindeki cetvellerde gösterilmiştir.
Eğer sözleşmeli personelin karşılık gösterilerek çalıştığı kadronun derecesi, öğrenim durumuna göre başlayabileceği derece ile uyumlu değilse, norm kadro cetvelinde unvan korunmak suretiyle yalnızca derece değişikliğine gidilmesi gerekmektedir.
Atama onayı, belediye başkanı tarafından düzenlenir; onayda atanılan memur unvanı, kadro derecesi ve göreve başlama tarihi açıkça belirtilir. Bunu takiben, personel memur statüsünde göreve başlatılır ve SGK tescili memur statüsüne uygun hâle getirilir.
5.4. Mali ve Sosyal Haklara Hak Kazanma Zamanı
Geçici 48 inci maddeye paralel olarak 5393 sayılı Kanun’un 49 uncu maddesinde yapılan düzenleme gereği, sözleşmeliden memur kadrosuna geçenler atanmış oldukları kadronun mali ve sosyal haklarına göreve başladıkları tarihi takip eden aybaşından itibaren hak kazanırlar ve sözleşmeli statüde almakta oldukları ücretler ile memur maaşları arasında herhangi bir mahsuplaşma yapılmaz.
3472 sayılı Kanun uyarınca memurlar için “aybaşı” kavramı ayın 15’i olarak kabul edildiğinden, memuriyete 1 Aralık’ta başlayan bir personel 15 Aralık’ta, 20 Aralık’ta başlayan ise 15 Ocak’ta memur maaşına hak kazanacaktır.
5.5. Kurumlararası Nakil Sınırlaması
Üç yıllık çalışma süresini doldurup 5393 sayılı Kanun’un 49 uncu maddesi kapsamında memur kadrosuna atananlar için, atama tarihinden itibaren bir yıl boyunca diğer kamu kurum ve kuruluşlarına naklen atanma yasağı öngörülmüştür.
Bu hüküm, geçici 48 inci maddenin altıncı fıkrası uyarınca doğrudan kadroya geçen mahallî idare personeline uygulanan “meslek hayatı boyunca il özel idaresi, belediye ve mahallî idare birlikleri dışındaki kurumlara nakil yasağı”ndan daha hafif bir sınırlama içermektedir. Dolayısıyla 29.11.2022–26.01.2023 grubundan olup üç yılın sonunda memuriyete geçenler, bir yıllık sürenin sonunda 657 sayılı Kanun’un genel hükümlerine göre tüm kurumlara naklen atanma imkânına sahip olacaklardır.
5.6. Bir Yıllık Nakil Sınırlamasının Aday Memurluk Olarak Değerlendirilememesi
5393 sayılı Kanun’un 49 uncu maddesine 7433 sayılı Kanun ile eklenen sistemde, sözleşmeli personelin üç yıllık çalışma süresini tamamlayıp talepte bulunması hâlinde memur kadrosuna atanacağı ve bu kapsamda memur kadrosuna atananların bir yıl süreyle diğer kamu kurum ve kuruluşlarına naklen atanamayacağı düzenlenmiştir. Bu hüküm, memuriyete geçişten sonra yalnızca kurumlararası hareketliliği sınırlayan geçici bir nakil yasağı niteliğindedir; 657 sayılı Kanun’un 54–58 inci maddelerinde düzenlenen adaylık rejimiyle doğrudan bir bağlantı kurulmamıştır.
Nitekim 657 sayılı Kanuna eklenen geçici 48 inci maddeye ilişkin Cumhurbaşkanlığı Genelgesi’nde, kapsamda yer alan sözleşmeli personelden memur kadrolarına atananlara 657 sayılı Kanun’un adaylığa ilişkin hükümlerinin uygulanmayacağı açıkça belirtilmiştir. Anayasa Mahkemesi de 7433 sayılı Kanun’un belediye sözleşmelilerinin kadroya geçirilmesine ilişkin hükümlerini incelediği E.2023/115, K.2024/13 sayılı kararında; gerekli şartları taşıyanların “başkaca bir şart aranmaksızın memur kadrolarına doğrudan atanmasını” öngören tek seferlik bir kadroya geçiş düzenlemesi bulunduğunu vurgulamış, bu atamayı adaylık sürecine tabi geçici bir statü olarak nitelememiştir.
Bu nedenle, 29.11.2022–26.01.2023 döneminde göreve başlayıp üç yıllık fiilî hizmeti tamamladıktan sonra memuriyete atananlar, atama onay tarihinden itibaren aday memur değil, doğrudan asli memur statüsündedir. Bir yıllık nakil sınırlaması yalnızca kurumlararası geçişe ilişkin dar bir hareket kısıtlaması olup; disiplin hukuku, özlük hakları ve emeklilik yönünden bu personel hakkında aday memurlar için öngörülen hükümler değil, asli memurlara ilişkin genel hükümler uygulanacaktır.
6. İntibak ve Hizmetlerin Değerlendirilmesi
6.1. Sözleşmeli Statüde Geçen Süreler
Memur kadrosuna atananların, 5393 sayılı Kanun’un 49 uncu maddesi hükümlerine göre sözleşmeli personel olarak geçirdikleri hizmet süreleri, öğrenim durumlarına göre yükselebilecekleri dereceleri aşmamak kaydıyla kazanılmış hak aylığı derece ve kademelerinde değerlendirilir.
Bu değerlendirme yapılırken her yıl için bir kademe, her üç yıl için bir derece hesabı uygulanmakta; ancak 657 sayılı Kanun’un 36/A maddesindeki tabloda öngörülen azami dereceler hiçbir şekilde aşılamamaktadır. İntibakın, memuriyete atama işlemi tamamlandıktan sonra yapılması gerektiği; önce intibak hesabı yapılarak memuriyete giriş derecesinin buna göre belirlenmesinin hukuki sistematiğe uygun olmadığı, önceki çalışmalarda ayrıntılı biçimde açıklanmıştır.
6.2. Özel Sektör ve Belediye Şirketlerinde Geçen Süreler
Sözleşmeli iken memuriyete geçen birçok personel için, özel sektörde veya belediye şirketlerinde geçen sürelerin nasıl değerlendirileceği ayrı bir önem taşımaktadır. 657 sayılı Kanun’un 36/C maddesi hükmü, özellikle THS ve SHS mensupları bakımından, mesleklerini serbest olarak veya resmî/özel müesseselerde icra ettikleri sürelerin belirli bir kısmının memuriyette geçmiş sayılmasına imkân tanımaktadır.
Belediye şirketlerinde geçen ve belediyenin sermayesinin yarısından fazlasına sahip olduğu şirketlerde işçi statüsünde yürütülen görevler bakımından, 36/C’de yer alan “bu Kanunun 87 nci maddesinde belirtilen kurumlar” ibaresi kritik önem taşır. 87 nci madde, sermayesinin yarısından fazlası kamuya ait olan şirketleri de kapsam içine aldığından, belediyenin çoğunluk hissedarı olduğu şirketlerde mesleğini icra eden teknik ve sağlık personelinin bu süreleri, belirli sınırlar içinde intibakta dikkate alınmalıdır.
Özel sektörde geçen süreler bakımından ise aynı hüküm, bu sürelerin üçte dördünün memuriyette geçmiş sayılabileceğini, ancak özel sektörde geçen sürenin en fazla on iki yılının değerlendirilebileceğini öngörmektedir.
6.3. Özel Meslek Grupları ve Yargı İçtihadı
Avukatlık hizmetleri sınıfına girenler yönünden, 657 sayılı Kanun’un 36/C 3 maddesi uyarınca avukatlıkta geçen sürelerin üçte dördü, her yıl bir kademe ve her üç yıl bir derece esasına göre intibakta dikkate alınır.
Danıştay 10. Dairesinin 22.02.1978 tarihli kararında, mühendislik gibi bazı mesleklerde, unvanın kazanılmasından önce geçen hizmetlerin intibakta değerlendirilemeyeceği açıkça vurgulanmış; bu içtihat güncel uygulama açısından da yol gösterici olmuştur.
Yine Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun 28.01.2021 tarihli kararı, lise öğreniminde hazırlık sınıfı okuyanların bu süre için ilave bir kademe alması gerektiğini belirterek, öğrenim süresi ile derece kademe ilişkisine dair önemli bir yorum getirmiştir.
7. Uygulamada Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
29.11.2022–26.01.2023 arasında göreve başlayan sözleşmeli personelin memuriyete geçiş süreçlerinde, belediyelerin insan kaynakları birimlerinin öncelikle hangi personelin bu gruba dahil olduğunu net şekilde tespit etmesi gerekir. Göreve başlama tarihi, sözleşmenin 26.01.2023’te devam edip etmediği ve istihdamın 5393 sayılı Kanun’un 49 uncu maddesi kapsamındaki tam zamanlı sözleşmeli statüde olup olmadığı, bu tespitin temel unsurlarıdır.
İkinci olarak, üç yıllık sürenin fiilî çalışma esasına göre hesaplanması, askerlik veya doğum izni gibi kesintilerin kayda geçirilmesi ve her personel için ayrı bir hizmet çizelgesi tutulması, ileride doğabilecek ihtilafların önüne geçecektir.
Üçüncü olarak, memuriyete geçişte intibak hesaplarının önceden “simülasyon” şeklinde yapılması, norm kadro cetvellerinde derece düzenlemesi ihtiyacının önceden görülmesine ve meclis kararlarının zamanında alınmasına imkân tanır.
Son olarak, sağlık raporu, fazla belge talebi ve gereksiz bürokrasi konusunda Cumhurbaşkanlığı Genelgesi’nin “sağlık için beyan yeterlidir” yaklaşımı merkeze alınmalı; modern kamu yönetimi anlayışıyla bağdaşmayan uygulamalardan kaçınılmalıdır.
Sonuç
7433 sayılı Kanun ile getirilen düzenlemeler, sözleşmeli personel rejimini önemli ölçüde sadeleştirmiş ve kadro beklentisi içinde olan geniş bir personel kitlesine memuriyete geçiş imkânı tanımıştır. Ancak 29.11.2022–26.01.2023 arasında göreve başlayan sözleşmeli personel için öngörülen özel hüküm, bu grubu ne tamamen eski sistemin ne de tamamen yeni sistemin içine koymakta; kendine özgü geçiş kuralları olan bir ara statü yaratmaktadır.
Bu grupta yer alan sözleşmeliler, 28.11.2022 tarihinde görevde olanlar gibi doğrudan kadroya geçememekte; aynı idarede üç yıl fiilî çalışma şartını tamamladıktan sonra, talep etmeleri hâlinde memuriyete atanabilmektedir. Buna karşılık, memuriyete geçtikten sonra yalnızca bir yıl süreyle nakil kısıtlamasına tabi olmaları ve sonrasında tüm kurumlara naklen atanabilmeleri, uzun vadede daha esnek bir kariyer hareketliliği sağlamaktadır.
İdareler açısından en kritik husus, hangi personelin hangi hukuki rejime tabi olduğunun, göreve başlama tarihi ve 26.01.2023’teki statü temel alınarak titizlikle ayrıştırılması; üç yıllık sürenin hak düşürücü süre olmadığı bilinciyle memuriyete geçiş taleplerinin değerlendirilmesi ve intibak–norm kadro ilişkisinin hatasız kurgulanmasıdır.
Son noktada, 29.11.2022–26.01.2023 arasında sözleşmeli statüde göreve başlayanların memuriyete geçiş süreçlerinin, hem mevzuata uygun hem de eşitlik ve hakkaniyet ilkelerini gözeten bir anlayışla yürütülmesi, hem personelin hak güvenliği hem de mahallî idarelerin kurumsal itibarı açısından hayati önemdedir.
Kaynakça
7433 sayılı “Devlet Memurları Kanunu ve Bazı Kanunlar ile 663 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu.
5393 sayılı Belediye Kanunu.
3472 sayılı “Devlet Memurları ile Diğer Kamu Görevlilerinin Aylıklarının Ödeme Zamanının Değiştirilmesine Dair 9.9.1987 Tarih ve 289 Sayılı KHK’nin Kabulüne Dair Kanun”.
7315 sayılı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu.
Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı, Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğü, “7433 sayılı Kanun ile 657 sayılı Kanuna eklenen geçici 48 inci maddenin uygulanması hakkında” konulu ve E 74073113 010.99 140151 sayılı Genelge.
MEMİŞ, Halil, “Kadroya Geçirilen Sözleşmeli Personelin Atanması, İntibakı ve Diğer Hususlar”, mevzuattakip.com.tr, 2023.
MEMİŞ, Halil, “Kadroya Geçen Sözleşmeli Personelin Özel Sektör ve Belediye Şirketlerinde Geçen Sürelerinin İntibaklarında Değerlendirilmesi”, mevzuattakip.com.tr, 2023.
MEMİŞ, Halil, “Memur Kadrosuna Geçen Sözleşmelilerin Memuriyete Başlama Dereceleri ve Atanabilecekleri Kadro Dereceleri”, mevzuattakip.com.tr, 2023.
Danıştay 10. Daire, 22.02.1978 tarihli ve E.1978/1998, K.1978/740 sayılı karar.
Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, 28.01.2021 tarihli ve E.2020/2808, K.2021/139 sayılı karar.
Anayasa Mahkemesi, 18.01.2024 tarihli ve E.2023/115, K.2024/13 sayılı karar.
