Belediye Mevzuatının Adresi!
Belediye Mevzuatının Adresi!
Bedelli Askerlik Başvurusu Yapıp, Henüz Celp Dönemi Gelmeyenler Aday Olabilir Mi?
Halil MEMİŞ
Seçimlere girme yeterliliklerinde, yaş sınırının aşağıya çekilmesiyle birlikte henüz askerlik görevini yerine getirmeyenlerin de aday olabilme imkanları söz konusu olmuştur. Yine askerlikte "bedelli" uygulaması da farklı bir husus olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu her iki durumun doğal sonucu olarak, bedelli askerliğe başvurup, henüz askerlik görevini yapmayanların, seçimlerde asay olup olamayacakları tereddüte neden olmuştur.
Belediye Başkanı veya Meclis Üyesi seçilebilme yeterliliğine ilişkin düzenleme, 2972 sayılı Mahalli İdareler İle Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanun'un 9 uncu maddesinde; "2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanununun 11 inci maddesinde belirtilen sakıncaları taşımamak şartıyla, on sekiz yaşını dolduran her Türk vatandaşı belediye başkanlığına, il genel meclisi ve belediye meclisi üyeliğine seçilebilir." şeklinde düzenlenmiştir.
Bu düzenleme ile referans gösterilen 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanununun 11 inci maddesinde şu düzenleme mevcuttur:
"Milletvekili seçilemeyecek olanlar:
Madde 11 – Aşağıda yazılı olanlar milletvekili seçilemezler:
a) İlkokul mezunu olmayanlar,
b) Kısıtlılar,
c) Askerlikle ilişiği olanlar,
d) Kamu hizmetinden yasaklılar,
e) Taksirli suçlar hariç, toplam bir yıl veya daha fazla hapis veya süresi ne olursa olsun ağır hapis cezasına hüküm giymiş olanlar,
f) Affa uğramış olsalar bile;
1. (Değişik: 2/1/2003-4778/15 md.) Basit ve nitelikli zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçlar ile istimal ve istihlak kaçakçılığı dışında kalan kaçakçılık suçları, resmî ihale ve alım satımlara fesat karıştırma veya Devlet sırlarını açığa vurma suçlarından biriyle mahkûm olanlar,
2. Türk Ceza Kanununun İkinci Kitabının, birinci babında yazılı suçlardan veya bu suçların işlenmesini aleni olarak tahrik etme suçundan mahkum olanlar,
3. (Değişik: 2/1/2003-4778/15 md.) Terör eylemlerinden mahkûm olanlar,
4. Türk Ceza Kanununun 536 ncı maddesinin birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarında yazılı eylemlerle aynı Kanunun 537 nci maddesinin birinci, ikinci, üçüncü, dördüncü ve beşinci fıkralarında yazılı eylemleri siyasi ve ideolojik amaçlarla işlemekten mahkum olanlar."
Maddenin (c) bendinde yer alan "Askerlikle ilişiği olanlar," ibaresi, 13/3/2018 tarihli ve 7102 sayılı Kanunun 23 üncü maddesiyle; bu bentte yer alan “Yükümlü olduğu askerlik hizmetini yapmamış olanlar” şeklindeki ibare “Askerlikle ilişiği olanlar” şekline dönüşmüştür.
Dolayısıyla, "askerlikle ilişiği olmamak" hususunun açıklığa kavuşturulması gerekmektedir.
1111 sayılı Askerlik Kanunu'nun 12 maddesine göre kişilerin askerlikle ilgili pozisyonları şu şekilde tanımlanmıştır:
- Yoklamada bulunmıyan ve bulunamadıklarına dair bu kanunda yazılı bir mazeret gösterememiş olanlara (Yoklama kaçağı),
- Yoklamada bulunarak asker edildikleri halde istenildikleri sırada gelmeyenlere veya gelipte askerlik yapacakları kıtalara gitmeksizin toplandıkları yerlerden veya yollardan savuşanlara (bakaya),
- Askere girdikten sonra izin almaksızın savuşanlara (firar),
- Askerde iken işleri için veya hastalanarak izin veya tebdilihava aldıkları halde izin veya tebdilihava gününü geçirenlere de (izinsiz),
- Yirmi yaşlarına girmiş oldukları halde isimlerini nüfus kütüğüne geçirmemiş bulunanlara da (saklı) denir.
1111 sayılı Kanunun bahsi geçen maddesi hükmünden anlaşılacağı üzere, askerlikle ilişkili olmak ile ilgili durumlar, maddede sayılmıştır.
Dolayısıyla, bu sayılanlar dışında bulunulan durumlar askerlikle ilişik olunmayan durumlardır.
7146 sayılı Askerlik Kanunu ile Diğer Bazı Kanunlarda ve 663 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 2 nci maddesi ile 1111 sayılı Askerlik Kanunu'na eklenen geçici 55 inci maddenin birinci fıkrasına göre; "Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte her ne sebeple olursa olsun henüz fiilî askerlik hizmetine başlamamış ve 1 Ocak 1994 tarihinden (bu tarih dâhil) önce doğan 1076 sayılı Kanun ile bu Kanuna tabi yükümlüler; istekleri hâlinde, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içinde askerlik şubelerine veya yurt dışı temsilciliklerine başvurmaları, 15.000 Türk lirası veya Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz satış kuruna göre ödeme tarihindeki karşılığı kadar konvertibl yabancı ülke parasını defaten ödemeleri ve 21 gün temel askerlik eğitimini yerine getirmeleri şartıyla askerlik hizmetini yerine getirmiş sayılırlar."
Aynı maddenin dördüncü fıkrasına göre; "Bu madde hükümlerinden yararlananlar temel askerlik eğitimi süresince çalıştıkları iş yeri, kurum ve kuruluşlar tarafından aylıksız veya ücretsiz izinli sayılırlar."
Yine aynı maddenin son fıkrasına göre; "Bu madde hükümlerinden yararlanan yükümlüler hakkında saklı, yoklama kaçağı ve bakayadan dolayı idari ve adli soruşturma ve kovuşturma yapılmaz, başlatılmış olanlar sona erdirilir ve bu suçlara ilişkin kesinleşmiş idari para cezaları tahsil edilmez."
Bahsedilen tüm hükümlerden yola çıkılarak diyebiliriz ki, bedelli askerlik için başvurmuş ve başvurusu kabul edilerek celp tarihi almış olan, ancak henüz celp tarihi gelmediği için fiili askerlik hizmetini yerine getirmemiş olanların, teknik manada askerlikle ilişiği bulunmamaktadır.
Bunun yanında, bahsi geçen geçici maddenin dördüncü fıkrası hükmüne göre, bu gibiler aday olup seçildikleri takdirde, izinli sayılacaklardır. İzinli sayıldıkları süre, kısa bir süre olduğu için bu durum, seçimle geldikleri görevleri yerine getirmelerine de engel teşkil etmeyecektir. Bu şekilde fiili askerlik hizmetlerini yerine getirmek amacıyla askere gitmelerinde, 5393 sayılı Belediye Kanunu açısından da herhangi bir sakınca bulunmamaktadır.
Tüm bu hükümler ve değerlendirmeler ışığında, kanaatimiz odur ki; 1111 sayılı Askerlik Kanunu'nun geçici 55 inci maddesinden yararlanmak suretiyle askerliğini bedelli olarak yapmak üzere başvuran ve celp tarihleri belli olanların, mahalli idareler seçimlerinde aday olmalarında ve seçilmelerinde herhangi bir mani söz konusu değildir.
