BELEDİYE BAŞKANLARININ HARCIRAHI

Av. Gazi SERT

Emekli İçişleri Bakanlığı Kontrolörü

Belediye teşkilâtının en üst amiri olarak belediye teşkilâtını sevk ve idare etmekle görevli olan belediye başkanlarının, belediye işlerini takip etmek üzere belde dışına görevli olarak gitmeleri durumunda kendilerine harcırah ödenmesi gerekmektedir.

Belediye Başkanlarına ödenecek harcırahla ilgili olarak gerek 5393 sayılı Belediye Kanununda ve gerekse 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununda herhangi bir düzenlemeye yer verilmemiştir. Dolayısıyla, diğer kamu görevlilerinde olduğu gibi belediye başkanları hakkında da 6245 sayılı Harcırah Kanunu hükümleri uygulanacaktır.

6245 sayılı Kanuna göre yurt içi geçici görev harcırahı; gündelik, yol masrafı ve konaklama (yatak) masrafı olmak üzere üç unsurdan oluşmaktadır. Bu unsurlardan yol ve konaklama masrafları hususunda memurlara ilişkin usul ve esaslar uygulanacaktır. Belediye başkanlarının gündeliği konusu memurlara göre farklılık arz ettiğinden, bu yazıda gündelik üzerinde durulacaktır.

Belediye Başkanına Ödenecek Gündeliğin Belirlenmesi

6245 sayılı Kanunun 33’üncü maddesi birinci fıkrasının (a) bendinde; yurtiçi gündeliklerinin miktarının her yıl bütçe kanunları ile tespit olunacağı hükmü getirilmiştir. Kanunun bu hükmüne istinaden her yıl Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu ekinde yayımlanan (H) Cetvelinde gündelik tutarları belirlenmektedir.

(H) Cetvelinin (A/a) bendinde; Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı ve Cumhurbaşkanı Yardımcılarının gündeliğine,

(A/b) bendinde; Anayasa Mahkemesi Başkanı, Bakanlar, Genelkurmay Başkanı, Milletvekilleri, Kuvvet Komutanları, Jandarma Genel Komutanı, Sahil Güvenlik Komutanı, Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Sekreteri, Orgeneraller, Oramiraller, Yargıtay, Danıştay, Uyuşmazlık Mahkemesi ve Sayıştay Başkanları, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı, Danıştay Başsavcısı, Diyanet İşleri ve Yükseköğretim Kurulu Başkanları ve Kamu Başdenetçisi gündeliğine yer verilmiş;

(B) bendinde ise, memur ve hizmetlilerin gündelikleri;

a) Ek göstergesi 8000 ve daha yüksek olan kadrolarda bulunanlar,

b) Ek göstergesi 6400 (dahil) - 8000 (hariç) olan kadrolarda bulunanlar,

c) Ek göstergesi 3600 (dahil) - 6400 (hariç) olan kadrolarda bulunanlar,

d) Aylık/kadro derecesi 1-4 olanlar,

e) Aylık/kadro derecesi 5-15 olanlar,

şeklinde ayrı ayrı belirlenmiştir.

Belediye Başkanlarının gündeliklerinin belirlenmesinde, (H) Cetvelinin (A) bendinde belediye başkanlarına yer verilmediğinden, (B) bendindeki tutarların esas alınması gerekmektedir. (B) bendinde ise gündelik tutarlarının belirlenmesinde memur ve hizmetlilerin bulundukları kadroların ek göstergeleri ile aylık/kadro dereceleri esas alınmıştır.

Ancak, belediye başkanları seçimle iş başına gelen kamu görevlisi olduklarından bunlarda kadro ve aylık/kadro dereceleri söz konusu değildir. Bu durumda, belediye başkanlarının gündeliklerinin belirlenmesinde 6245 sayılı Kanunun 3/d ve 7’inci maddelerindeki düzenlemelere bakmak gerekmektedir.

Zira, 6245 sayılı Kanunun 3/d maddesinde; “Hizmetli: Personel kanunlarına göre yardımcı hizmetler sınıfına dahil personeli, kurumlarda yalnız ödenek mukabili çalışanlarla kurumlarda çalıştırılan tarım ve orman işçilerini ve iş kanunlarına göre işçi sayılan kimseleri” tanımı yapılmış olup;

 7’inci maddesinin ikinci fıkrasında da; “Hizmetlilerin harcırahı, aldıkları aylık ücret veya ödeneklerine; gündelik ile çalışanların harcırahı da gündeliklerinin 30 katına en yakın memur aylık tutarı üzerinden hesaplanır. Şu kadar ki (Ödenek mukabili çalışanlar hariç) bunların harcırahları hiçbir suretle 4 üncü derecedeki memurlara verilen miktarı geçemez.” hükmüne yer verilmiştir.

Diğer taraftan, 5393 sayılı Kanunun 39’uncu maddesinde, belediye başkanlarının özlük haklarına yer verilmiş olup, beldelerin nüfusları itibariyle uygulanacak göstergeler belirlenmiş ve gösterge rakamlarının Devlet memurları için belirlenen aylık katsayı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarda aylık brüt ödenek ödeneceği, hüküm altına alınmıştır.

Dolayısıyla, 5393 sayılı Kanunun 39’uncu maddesinde belirlenen göstergeler üzerinden belediye başkanının ödeneği belirlendikten sonra, Bütçe Kanununa ekli (H) Cetvelinin (B) bendinin (a), (b) ve (c) alt bentlerinde öngörülen ek göstergelere sahip memur kadrolarına ilişkin aylık tutarlardan en yakını için belirlenen gündelik tutarı esas alınacaktır.   

6245 sayılı Kanunda “aylık tutar” ifadesi kullanılmışsa da, Kanunda maaş ifadesi hiç kullanılmamış olup, Kanunun 26/2, 27/1 ve 34’üncü maddelerinde “aylık veya ücret” ifadelerine yer verildiği, dolayısıyla “aylık” ifadesinden kastın “maaş olduğu” kanaatine varılmıştır.

Zira, Sayıştay 6. Dairesinin 14.01.2021 tarih ve 779 nolu Kararında; “Denetçi tarafından, Belediye Başkanının kadro derecesi ……… ve buna mukabil müstahak olduğu gündelik tutarı……….. TL olduğu kabulü ile harcırah hesaplaması yapılmış ise de; yukarıda yer alan mevzuat hükümlerine göre hizmetli tanımı içinde sayılan kişilere ödenecek olan harcırah miktarlarının belirlenmesinde aldıkları ödeneklerine en yakın memur maaşı esas alınması gerekmektedir.” açıklamasına yer verilmiştir.

Buna göre, belediye başkanlarının gündeliklerinin belirlenmesinde; 5393 sayılı Kanunun 39’uncu maddesinde belirlenen göstergeler üzerinden belediye başkanının ödeneği belirlendikten sonra, Bütçe Kanununa ekli (H) Cetvelinin (B) bendinin (a), (b) ve (c) alt bentlerinde öngörülen ek göstergelere sahip memur kadrolarına ilişkin maaş tutarlarından en yakını için belirlenen gündelik tutarı esas alınacaktır.

• Harcırah Kanunu