KAMU ALACAKLARININ YAPILANDIRILMASI VE YAPILANDIRMAYA TABİ BELEDİYE ALACAKLARI

Av. Gazi SERT

İçişleri Bakanlığı Emekli Başkontrolörü

I. Genel Olarak

03/06/2021 tarihinde kabul edilen 7326 sayılı Kanun henüz iki yılını doldurmadan, TBMM’de 09/03/2023 tarihinde kamu alacaklarının yapılandırılmasına ilişkin olarak “7440 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” adı altında yeni bir yapılandırma kanunu kabul edilerek 12/03/2023 tarihli ve  32130 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. 25/03/2023 tarihli ve 32143 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan (1) Ser Nolu “Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair 7440 Sayılı Kanun Genel Tebliği”nde de yapılandırmaya ilişkin usul ve esaslara yer verilmiştir.

Yayımlanan bu yeni Kanun ile birlikte kamu alacakları ile ilgili olarak son 12 yıl içerisinde 8 adet yapılandırma kanunu çıkarılmıştır. Kamu alacaklarının yapılandırılmasının kısa vadede bir takım olumlu etkileri olsa da, uzun vadede kamu maliyesi ve ekonomi üzerinde olumsuz etkilerinin olması kaçınılmazdır. Zira, yapılandırma kanunları geçici tedbirleri içerdiğinden, yapısal sorunları çözmekten uzak kalmaktadır. Nitekim, bu tür kanunların sık aralıklarla çıkarılması, vergi bilincini zedelemekte, mükelleflerde zaman içerisinde yeni yapılandırmalara yönelik beklentilere sebep olmakta ve bu da kamu gelirlerinin tahsilatını düşürmektedir.   

Diğer taraftan, yapılandırmayla borçlarını zamanında ödemeyen mükellefler ödüllendirilmekte, borçlarını düzenli olarak ödeyenler ise cezalandırılmaktadır. Bu şekilde, mükellefler arasında eşitsizliğe de sebep olunmaktadır. 

II. Yapılandırmanın Kapsamı

7440 sayılı Kanun ile milat olarak 31/12/2022 tarihi esas alınmış olup, 31/12/2022 tarihinden (bu tarih dâhil) önce tahakkuk eden asli ve fer’i kamu alacakları yapılandırma kanunu kapsamına alınmıştır. Yapılandırmaya tabi tutulacak kamu alacaklarına bakacak olursak;

a) Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı tahsil dairelerince tahsil edilen 213 sayılı Vergi Usul Kanunu kapsamına giren vergi ve bunlara bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri, gecikme zamları, vergi aslına bağlı olmayan vergi cezaları, 31/12/2022 tarihinden (bu tarih dâhil) önce verilen idari para cezaları;

b) 4458 sayılı Gümrük Kanunu ve ilgili diğer kanunlar kapsamında gümrük yükümlülüğü doğan ve Ticaret Bakanlığına bağlı tahsil daireleri tarafından 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre takip edilen gümrük vergileri, idari para cezaları, faizler, gecikme faizleri, gecikme zammı alacakları;

c) Sosyal Güvenlik Kurumuna bağlı tahsil daireleri tarafından 6183 sayılı Kanun kapsamında takip edilen ve bu Kanunun yayım tarihine veya bu Kanunun ilgili hükümlerinde belirtilen sürelerin sonuna kadar tahakkuk ettiği hâlde ödenmemiş olan sigorta primi, emeklilik keseneği ve kurum karşılığı, işsizlik sigortası primi, sosyal güvenlik destek primi ile bunlara bağlı gecikme cezası ve gecikme zammı alacakları; isteğe bağlı sigorta primleri ve topluluk sigortası primi ile bunlara bağlı gecikme cezası ve gecikme zammı alacakları; eksik işçilik tutarı üzerinden hesaplanan sigorta primi ile bunlara bağlı gecikme cezası ve gecikme zammı alacakları; idari para cezaları ile bunlara bağlı gecikme cezası ve gecikme zammı alacakları,

ç) İl özel idarelerinin 6183 sayılı Kanun kapsamında takip edilen asli ve fer’i amme alacakları,

d) Belediyelerin 213 sayılı Kanun kapsamına giren vergi ve bunlara bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri, gecikme zamları; 6183 sayılı Kanun kapsamında takip edilen diğer asli ve fer’i amme alacakları; ücret ve pay alacakları ile bunlara bağlı fer’i alacakları; su, atık su ve katı atık ücreti alacakları ile bunlara bağlı fer’i (sözleşmelerde düzenlenen her türlü ceza ve zamlar dâhil) alacakları;

e) Büyükşehir belediyeleri su ve kanalizasyon idarelerinin su ve atık su bedeli ile harcamalara katılma payı alacakları ve bu alacaklara bağlı faiz, gecikme faizi ve gecikme zammı gibi fer’i alacakları,

f) Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlıklarının (YİKOB) 6183 sayılı Kanun kapsamında takip edilen asli ve fer’i amme alacakları.

III. Yapılandırmaya Tabi Belediye Alacakları

1) 213 sayılı Kanun Kapsamına Giren Alacaklar

 - 31/12/2022 tarihinden (bu tarih dâhil) önceki dönemlere, beyana dayanan vergilerde ise bu tarihe kadar verilmesi gereken beyannamelere ilişkin vergi ve bunlara bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri, gecikme zamları, 

 - 2022 yılına ilişkin olarak 31/12/2022 tarihinden (bu tarih dâhil) önce tahakkuk eden vergi ve bunlara bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri, gecikme zamları;

Yapılandırma kapsamına girmektedir.

Örneğin, Kasım/2022 dönemine ait ilan ve reklam vergisi kapsama girmekte, Aralık/2022 dönemine ait ilan ve reklam vergisi ise beyannamenin Ocak/2023 ayında verilmesi gerektiğinden kapsama girmemektedir. Aynı şekilde, Kasım/2022 dönemine ait haberleşme vergisi kapsama girmekte, Aralık/2022 dönemine ait haberleşme vergisi ise kapsama girmemektedir. 

7440 sayılı Kanunun 1 inci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinin (1) numaralı alt bendi gereğince, belediyelerce 2022 yılına ilişkin olarak 31/12/2022 tarihinden (bu tarih dâhil) önce tahakkuk ettirilen vergi ve bunlara bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri, gecikme zamları Kanun kapsamında olduğundan, 2022 yılına ilişkin olarak 31/12/2022 tarihinden önce tahakkuk etmiş emlak vergisi, çevre temizlik vergisi gibi yıllık olarak tahakkuk eden alacaklar kapsamdadır.

Diğer taraftan, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu gereğince, alınan yol harcamalarına katılma payı, kanalizasyon harcamalarına katılma payı ve su tesisleri harcamalarına katılma payından oluşan belediye alacaklarından 31/12/2022 tarihinden önce tahakkuk edenler Kanun kapsamındadır. 

2) 6183 sayılı Kanun Kapsamına Giren Alacaklar 

Belediyelerin 213 sayılı Kanun kapsamına giren alacaklarının yanı sıra, 6183 sayılı Kanun kapsamında takip edilen ve 7440 sayılı Kanunun yayımı tarihi itibarıyla vadesi geldiği hâlde ödenmemiş ya da ödeme süresi henüz geçmemiş olan asli ve fer’i amme alacakları yapılandırma kapsamına girmektedir.

Örneğin, 6183 sayılı Kanun kapsamında belediyelerce takip edilen ve 7440 sayılı Kanunun yayımı tarihi itibarıyla vadesi geldiği hâlde ödenmemiş ya da ödeme süresi henüz geçmemiş olan idari para cezaları Kanun kapsamındadır.

3) Belediyelerin Ücret ve Pay Alacakları 

7440 sayılı Kanunun 1 inci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinin (2) numaralı alt bendine göre, 2464 sayılı Kanunun 97 ve mükerrer 97 nci maddelerine göre tahsili gereken ve vadesi 31/12/2022 tarihinden (bu tarih dâhil) önce olduğu hâlde Kanunun yayımı tarihi itibarıyla ödenmemiş olan ücret ve pay alacakları ile bunlara bağlı fer’i alacakları yapılandırma kapsamına girmektedir.

Örneğin, mükellefin talebi üzerine inşaat sahasında meydana gelen yıkım artığı malzemenin belediyece kaldırılması ve taşınması hizmetine ilişkin belediyelere 2464 sayılı Kanunun 97 nci maddesinin verdiği yetkiye istinaden ödenmesi gereken ücretin vadesi 31/12/2022 tarihinden (bu tarih dâhil) önce ise Kanun kapsamına girmekte, bu tarihten sonra ise girmemektedir.

4) Belediyelerin Su, Atık Su ve Katı Atık Ücreti Alacakları

7440 sayılı Kanunun 1 inci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinin (3) numaralı alt bendi ile 5393 sayılı Belediye Kanunu kapsamındaki belediyelerin, su abonelerinden olan ve vadesi 31/12/2022 tarihinden (bu tarih dâhil) önce olduğu hâlde Kanunun yayımı tarihi itibarıyla ödenmemiş bulunan su, atık su ve katı atık ücreti alacakları ile bunlara bağlı fer’i alacakları (sözleşmelerde düzenlenen her türlü ceza ve zamlar dâhil) Kanun kapsamına alınmıştır. 

Örneğin, su kullanım dönemi 15 Kasım 2022 ila 15 Aralık 2022 olan su alacağının faturada yer alan son ödeme tarihi Aralık/2022 ayı içerisine rastladığı takdirde Kanun kapsamına girmekte, Ocak/2023 ayına rastladığı takdirde Kanun kapsamına girmemektedir.

5) Büyükşehir Belediyelerinin Katı Atık Ücreti Alacakları 

7440 sayılı Kanunun 1 inci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinin (4) numaralı alt bendine göre, büyükşehir belediyelerinin 2872 sayılı Çevre Kanununun 11 inci maddesine göre vadesi 31/12/2022 tarihinden (bu tarih dâhil) önce olduğu hâlde bu Kanunun yayımı tarihi itibarıyla ödenmemiş bulunan katı atık ücreti alacakları ile bunlara bağlı fer’i alacakları (sözleşmelerde düzenlenen her türlü ceza ve zamlar dâhil) Kanun kapsamındadır.

6) Büyükşehir Belediyeleri Su ve Kanalizasyon İdarelerinin Su ve Atık Su Bedeli ile Harcamalara Katılma Payı Alacakları 

7440 sayılı Kanunun 1 inci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendine göre, 2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun kapsamındaki büyükşehir belediyeleri su ve kanalizasyon idarelerinin alacaklarına yönelik düzenleme yapılmış ve bu idarelerin vadesi 31/12/2022 tarihinden (bu tarih dâhil) önce olduğu hâlde Kanunun yayımı tarihi itibarıyla ödenmemiş bulunan su ve atık su bedeli ile harcamalara katılma payı alacakları ve bu alacaklara bağlı faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer’i alacakları (sözleşmelerde düzenlenen her türlü ceza ve zamlar dâhil) Kanun kapsamındadır.

7) Belediyeler ve Bağlı Kuruluşları ile Belediye Şirketlerinin Mülkiyetinde Bulunan Taşınmazların Satış ve Kiralamalarından Kaynaklanan Alacakları  

Belediyeler ve bunların bağlı kuruluşları ile sermayesinin %50’sinden fazlası bunlara ait şirketlerin mülkiyetinde bulunan taşınmazlar hakkında yaptıkları satış, irtifak hakkı ve kiralama işlemlerinden kaynaklanan (tasarrufunda bulunan taşınmazların kira ve irtifak hakkı bedelleri ile kaynak sularının kira bedeli dâhil) ve vadesi 31/12/2022 tarihi itibarıyla geldiği hâlde bu Kanunun yayımı tarihi itibarıyla ödenmemiş olan kullanım bedelleri ve hasılat payları asıllarının tamamı ile bu alacaklara ilişkin gecikme zammı, faiz gibi fer’ileri Kanun kapsamındadır.

IV. Yapılandırma Şartları

Belediye alacaklarının yapılandırılması işlemlerinin resen yapılması söz konusu olmayıp, yapılandırma yapılabilmesi için borcu olan mükelleflerin 31/05/2023 tarihine (bu tarih dâhil) kadar borçlu bulundukları belediyelerin tahsil servislerine yazılı olarak başvurmaları gerekmektedir. Diğer taraftan, mirasçılar, kefiller, şirket ortakları ve kanuni temsilciler gibi amme borçlusu sayılan kişiler de sorumlu oldukları tutarlar dikkate alınarak ilgili tahsil servisine yazılı başvuru yapmak suretiyle yapılandırma hükümlerinden yararlanabileceklerdir.

Ayrıca, mükelleflerin dava açmamaları, açılmış davalardan vazgeçmeleri ve kanun yollarına başvurmamaları, davadan vazgeçme dilekçelerini ilgili tahsil dairesine vermeleri gerekmektedir.

V- Yapılandırma Usulü

1. Belediyelerce takip edilen alacaklardan 7440 sayılı Kanunun yayımı tarihi (12.03.2023) itibarıyla (bu tarih dâhil);

1.1. Vadesi geldiği hâlde ödenmemiş ya da ödeme süresi henüz geçmemiş bulunan vergilerin ödenmemiş kısmının tamamı ile bunlara bağlı gecikme faizi ve gecikme zammı gibi fer’i amme alacakları yerine Kanunun yayımı tarihine kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın; ödenmemiş alacağın sadece fer’i alacaktan ibaret olması hâlinde fer’i alacak yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın, bu Kanunda belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla vergilere bağlı gecikme faizi ve gecikme zammı gibi fer’i amme alacakları ile aslı bu Kanunun yayımı tarihinden önce ödenmiş olanlar dâhil olmak üzere asla bağlı olarak kesilen vergi cezaları ve bu cezalara bağlı gecikme zamlarının tamamının,

1.2. Vadesi geldiği hâlde ödenmemiş ya da ödeme süresi henüz geçmemiş bulunan ve bir vergi aslına bağlı olmaksızın kesilmiş vergi cezaları ile iştirak nedeniyle kesilmiş vergi cezalarının %50’si ve bu tutara gecikme zammı yerine bu Kanunun yayımı tarihine kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın; ödenmemiş alacağın sadece gecikme zammından ibaret olması hâlinde gecikme zammı yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın, Kanunda belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla cezaların kalan %50’sinin ve bu cezalara bağlı gecikme zamlarının tamamının,

1.3. Vadesi geldiği hâlde ödenmemiş ya da ödeme süresi henüz geçmemiş bulunan ve yukarıdaki bentlerin dışında kalan asli amme alacaklarının ödenmemiş kısmının tamamı ile bu alacaklara bağlı faiz, cezai faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer’i amme alacakları yerine Kanunun yayımı tarihine kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın; ödenmemiş alacağın sadece fer’i alacaktan ibaret olması hâlinde fer’i alacak yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın, Kanunda belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla uygulanan faiz, cezai faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer’i amme alacaklarının tamamının,

tahsilinden vazgeçilecektir.

2. 2464 sayılı Kanunun 97 nci ve mükerrer 97 nci maddelerine göre tahsili gereken ücret ve paylar ile su, atık su ve katı atık ücreti alacaklarından vadesi 31/12/2022 tarihinden (bu tarih dâhil) önce olduğu hâlde Kanunun yayımı tarihi itibarıyla ödenmemiş olanlar ile bunlara bağlı fer’iler (sözleşmelerde düzenlenen her türlü zamlar dâhil) yerine, Kanunun yayımı tarihine kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın (ödenmemiş alacağın sadece fer’i alacaktan ibaret olması hâlinde fer’i alacak yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın) Kanunda belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla bu alacaklara bağlı cezaların ve fer’ilerin tahsilinden vazgeçilecektir.

3. Büyükşehir belediyelerinin, 2872 sayılı Kanunun 11 inci maddesine göre vadesi 31/12/2022 tarihinden (bu tarih dâhil) önce olduğu hâlde bu Kanunun yayımı tarihi itibarıyla ödenmemiş bulunan katı atık ücreti alacak asıllarının tamamı ile bunlara bağlı faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer’iler (sözleşmelerde düzenlenen her türlü zamlar dâhil) yerine, Kanunun yayımı tarihine kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın (ödenmemiş alacağın sadece fer’i alacaktan ibaret olması hâlinde fer’i alacak yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın) Kanunda belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla bu alacaklara bağlı cezaların ve fer’ilerin tahsilinden vazgeçilecektir.

4. 2560 sayılı Kanun kapsamında büyükşehir belediyeleri su ve kanalizasyon idarelerinin, vadesi 31/12/2022 tarihinden (bu tarih dâhil) önce olduğu hâlde bu Kanunun yayımı tarihi itibarıyla ödenmemiş bulunan; su ve atık su bedeli ile harcamalara katılma payı alacak asıllarının tamamı ile bunlara bağlı faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer’iler (sözleşmelerde düzenlenen her türlü zamlar dâhil) yerine, Kanunun yayımı tarihine kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın (ödenmemiş alacağın sadece fer’i alacaktan ibaret olması hâlinde fer’i alacak yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın) Kanunda belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla bu alacaklara bağlı cezaların ve fer’ilerin tahsilinden vazgeçilecektir.

5. Belediyeler ve bunların bağlı kuruluşları ile sermayesinin %50’sinden fazlası bunlara ait şirketlerin mülkiyetinde bulunan taşınmazlar hakkında yaptıkları satış, irtifak hakkı ve kiralama işlemlerinden kaynaklanan (tasarrufunda bulunan taşınmazların kira ve irtifak hakkı bedelleri ile kaynak sularının kira bedeli dâhil) ve vadesi 31/12/2022 tarihi itibarıyla geldiği hâlde bu Kanunun yayımı tarihi itibarıyla ödenmemiş olan kullanım bedelleri ve hasılat payları asıllarının tamamı ile bu alacaklara ilişkin gecikme zammı, faiz gibi fer’ileri yerine Kanunun yayımı tarihine kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın; Kanunda belirtilen süre ve şekilde başvurulması ve tamamen ödenmesi şartıyla, bu alacaklara hesaplanan gecikme zammı, faiz gibi fer’i alacakların tahsilinden vazgeçilecektir.

Bu takdirde mahkeme ve icra masrafları ile vekâlet ücreti ilk taksit tutarı ile birlikte tahsil edilecektir. Ancak, bu yapılandırmadan yararlanılabilmesi için dava açılmaması ve açılmış davalardan vazgeçilmesi şarttır. Bu fıkra kapsamında ödenmesi gereken tutarların Kanunda öngörülen süre ve şekilde kısmen veya tamamen ödenmemesi hâlinde, ödenmemiş alacak asılları ile bunlara ilişkin faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer’i alacaklar ilgili mevzuat hükümlerine göre tahsil edilecektir. Bu yapılandırmanın uygulamasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı yetkilidir.

VI- Yapılandırmaya İlişkin Ortak Hükümler

1. Başvuru ve Ödeme Koşulları

Yapılandırmaya ilişkin 7440 sayılı Kanun hükümlerinden yararlanmak isteyen borçluların; 31/05/2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil) ilgili idareye başvuruda bulunmaları ve yapılandıran borcun ilk taksitini 30/06/2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil), diğer taksitlerini ise bu tarihi takip eden aylık dönemler hâlinde azami kırk sekiz eşit taksitte ödemeleri, şarttır. Başvuru ve taksit ödeme sürelerinin son gününün resmî tatile rastlaması hâlinde süre, tatili izleyen ilk iş günü mesai saati sonunda bitecektir.

Yapılandırma kapsamında hesaplanan tutarlar peşin veya taksitler hâlinde ödenebilecektir. Buna göre;

a) Hesaplanan tutarların tamamının ilk taksit ödeme süresi içinde peşin olarak ödenmesi hâlinde;

1) Katsayı uygulanmayacak ve fer’i alacaklar yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarların %90’ının tahsilinden vazgeçilecektir.

2) İdari para cezalarından %25 indirim yapılacaktır.

3) Yapılandırma sonucu ödenecek alacağın sadece fer’i alacaktan ibaret olması hâlinde fer’i alacak yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutardan %50 indirim yapılacaktır.

b) Hesaplanan tutarların taksitle ödenmek istenmesi hâlinde, ilgili maddelerde yer alan hükümler saklı kalmak şartıyla borçluların başvuru sırasında on iki, on sekiz, yirmi dört, otuz altı veya kırk sekiz eşit taksitte ödeme seçeneklerinden birini tercih etmeleri şarttır. Tercih edilen taksit süresinden daha uzun bir sürede ödeme yapılamaz.

c) Hesaplanan tutarların taksitle yapılacak ödemelerinde ilgili maddelere göre belirlenen tutar;

1) On iki eşit taksit için (1,09),

2) On sekiz eşit taksit için (1,135),

3) Yirmi dört eşit taksit için (1,18),

4) Otuz altı eşit taksit için (1,27),

5) Kırk sekiz eşit taksit için (1,36),

katsayısı ile çarpılır ve bulunan tutar taksit sayısına bölünmek suretiyle aylık dönemler hâlinde ödenecek taksit tutarı hesaplanır. Bu Kanun hükümlerinden yararlanmak üzere başvuruda bulunan borçlulara tercih ettikleri taksit süresine uygun ödeme planı verilir. Ancak, tercih edilen süreden daha kısa sürede ödeme yapılması hâlinde ödenecek tutar ilgili katsayıya göre düzeltilir.

2. Yapılandırmanın Bozulması

Yapılandırılan borçların birinci ve ikinci taksitlerin ödeme sürelerinde ve tam ödenmesi koşuluyla, kalan taksitlerden; bir takvim yılında üç veya daha az taksitin, süresinde ödenmemesi veya eksik ödenmesi hâlinde, ödenmeyen veya eksik ödenen taksit tutarlarının son taksiti izleyen ayın sonuna kadar hesaplanacak geç ödeme zammı ile birlikte ödenmesi şartıyla bu Kanun hükümlerinden yararlanılır. Birinci ve ikinci taksitlerin ödeme sürelerinde tam ödenmemesi ya da süresinde ödenmeyen veya eksik ödenen diğer taksitlerin belirtilen şekilde de ödenmemesi veya bir takvim yılında üçten fazla taksitin süresinde ödenmemesi veya eksik ödenmesi hâlinde bu Kanun hükümlerinden yararlanma hakkı kaybedilir. 

Peşin veya taksitli ödeme seçeneğinin tercih edilmesi ve ilk taksit ödeme süresi içinde ödenmesi gereken tutarların ödenmemesi veya eksik ödenmesi hâlinde, hesaplanan tutarların tamamının ilk taksiti izleyen ayın sonuna kadar geç ödeme zammı ile birlikte ödenmesi şartıyla katsayı uygulanmaksızın Kanundan yararlanılır. İlk taksit ödeme süresi içinde ödenmesi gereken tutarların süresinde ödenmesi ve kalan taksitlerin tamamının ilk taksiti izleyen ayın sonuna kadar ödenmesi hâlinde katsayı uygulanmaz. 

Ödenecek taksit tutarının %10’unu aşmamak şartıyla 20 Türk lirasına (bu tutar dâhil) kadar yapılmış eksik ödemeler için bu Kanun hükümleri ihlal edilmiş sayılmaz.

Yapılandırma kapsamına giren alacakların tamamen ödenmemiş olması hâlinde borçlular, ödedikleri tutarlar kadar bu Kanun hükümlerinden yararlanırlar. Yapılandırıldığı hâlde Kanunda öngörülen süre ve şekilde ödenmeyen alacakların yapılandırma öncesi türü ve vadesi dikkate alınarak takip işlemleri ilgili mevzuat kapsamında yapılır ve bu Kanunun yayımı tarihinden önce başlamış olan takip işlemleri geçerliliğini koruyarak kaldığı yerden devam eder.

3. Tecil Edilmiş Alacaklar ile Daha Önceki Kanunlar Kapsamındaki Yapılandırmaların Durumu 

6183 sayılı Kanun ve diğer kanunlar uyarınca tecil edilip de tecil şartlarına uygun olarak ödenmekte olanlarından, kalan taksit tutarları için borçlular, talep etmeleri hâlinde 7440 sayılı Kanun hükümlerinden yararlanabilirler. Bu takdirde tecil şartlarına uygun olarak ödenen taksit tutarları için tecil hükümleri geçerli sayılır. Bu şekilde ödenmiş taksit tutarlarına tecil tarihi ile ödeme tarihi arasında geçen süre için sadece ilgili kanunda öngörülen faiz uygulanır. Kalan taksit tutarları vadesinde ödenmemiş alacak kabul edilir ve bu alacaklar hakkında bu Kanun hükümleri uygulanır.

Kamu alacaklarının yapılandırılmasına ilişkin daha önceki 7256 sayılı Kanun ile 7326 sayılı Kanuna göre yapılandırılan ve 7440 sayılı Kanunun yayımı tarihi itibarıyla ödemeleri devam eden alacaklar açısından, borçlular talep etmeleri hâlinde bu Kanun hükümlerinden yararlanabilir. Bu takdirde, 7256 ve 7326 sayılı kanunlar kapsamında ödenen taksitler için yapılandırma hükümleri geçerli sayılır, bu şekilde ödenmiş taksit tutarlarına tecil tarihi ile ödeme tarihi arasında geçen süre için anılan kanunlara göre tercih edilen taksit süresine uygun katsayı uygulanır, kalan taksit tutarlarına konu alacaklar vadesinde ödenmemiş alacak kabul edilerek bu Kanunun ilgili hükümlerine göre yapılandırılır ve ödenmemiş taksitlere ilişkin kalan katsayı tutarlarının tahsilinden vazgeçilir.

7440 sayılı Kanun hükümleri; 5393 sayılı Kanunun geçici 5 inci maddesi, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun geçici 3 üncü maddesi kapsamında uzlaşılan alacaklar ile 6552, 6736 ve 7143 sayılı kanunlara göre yapılandırılan ve taksit ödemeleri devam eden alacaklar hakkında uygulanmayacaktır.

4. Yapılandırmadan Önce Başlatılmış Hacizler

Yapılandırma kapsamında ödenecek alacaklarla ilgili olarak tatbik edilen hacizler, yapılan ödemeler nispetinde kaldırılacak ve buna isabet eden teminatlar da iade edilecektir. Yapılandırma kapsamında ödenecek alacaklar nedeniyle tatbik edilen hacizlere konu mallar, borçlunun talebi hâlinde 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre alacaklı tahsil dairesince satılabilir. Bu talep, Kanun kapsamında ödenmesi gereken tutarların Kanun hükümlerine göre ödenmesine engel teşkil etmez. 

Yapılandırılan borçların, borç durumunu gösterir belgede yer almaması için bu borçların en az %10’unun ödenmiş olması şarttır.

5. Yapılandırılan Alacaklarla İlgili Açılmış veya Açılacak Davalardan Vazgeçilmesi ve İcra Takiplerinin Durumu

1) 7440 sayılı Kanun hükümlerinden yararlanmak üzere başvuruda bulunan ve ilgili maddeler uyarınca dava açmamaları veya açılan davalardan vazgeçmeleri ve kanun yollarına başvurmamaları gereken borçluların, bu Kanun hükümlerinden yararlanabilmeleri için ilgili maddelerde belirlenen başvuru sürelerinde, yazılı olarak bu iradelerini belirtmeleri şarttır. Borçlularca, bu Kanun hükümlerinden yararlanılmak üzere davadan vazgeçilmesi hâlinde idarece de ihtilaflar sürdürülmeyecektir.

Davadan vazgeçme dilekçeleri ilgili tahsil dairesine verilecek ve bu dilekçelerin tahsil dairelerine verildiği tarih, ilgili yargı merciine verildiği tarih sayılarak dilekçeler ilgili yargı merciine gönderilecektir. 

Yapılandırmadan yararlanmak üzere başvuruda bulunan ve açtıkları davalardan vazgeçen borçluların bu ihtilaflarıyla ilgili olarak karar tarihine bakılmaksızın bu Kanunun yayımı tarihinden sonra tebliğ edilen kararlar uyarınca işlem yapılmayacaktır.

Yapılandırmadan yararlanılmak üzere vazgeçilen davalarda verilen kararlar ile hükmedilen yargılama gideri, avukatlık ücreti ve fer’ileri talep edilmeyecek ve bu alacaklar için icra takibi yapılmayacaktır. Vazgeçme tarihinden önce ödenmiş olan yargılama giderleri ve avukatlık ücretleri geri alınmayacaktır.

2) Yapılandırılan alacaklardan 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu hükümlerine göre icra takibi yapılanlar ile ilgili takipler, yapılandırılan alacağın tamamının ödemesi tamamlanıncaya kadar duracak ve bu alacakların tamamının ödenmesi hâlinde icra takipleri alacaklı idarelerin başvurusu üzerine sonlandırılacaktır. Bu takiplerden kaynaklanan avukatlık ücreti, icra takip giderleri ile bu takipler nedeniyle açılmış davalara ilişkin yargılama gideri, avukatlık ücreti ve fer’ileri karşılıklı olarak talep edilmeyecek, bu türden alacaklara karşılık yapılmış tahsilatlar iade edilmeyecektir. 

3) Yapılandırmadan yararlanmak üzere başvuruda bulunulan borçlara ilişkin dava açılmayacak ve hiçbir mercie başvurulmayacaktır.

VII- Yapılandırma Düzenlemesi Kapsamında Resen Terkin Edilecek Belediye Alacakları

Büyükşehir belediyeleri, belediyeler ve büyükşehir belediyeleri su ve kanalizasyon idarelerince 6183 sayılı Kanuna göre takip edilmekte olan ve vadesi 31/12/2020 tarihinden (bu tarih dâhil) önce olduğu hâlde bu Kanunun yayımı tarihi itibarıyla ödenmemiş olan ve her bir alacağın türü, dönemi, asılları ayrı ayrı dikkate alınmak suretiyle tutarı 250 Türk lirasını aşmayan asli alacakların ve tutarına bakılmaksızın bu asıllara bağlı fer’i alacakların, aslı ödenmiş fer’i alacaklardan tutarı 500 Türk lirasını aşmayanların tahsilinden vazgeçilecektir.

Diğer taraftan, 6183 sayılı Kanuna göre takip edilen belediye alacaklarını;

a) 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununda yer alan vergiler, harçlar, harcamalara katılma payları ve diğer gelirleri ile bunlara bağlı fer’i alacakları,

b) 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanununda yer alan bina, arsa ve arazi vergileri ile bunlara bağlı fer’i alacakları,

c) 5326 sayılı Kabahatler Kanunu, 1608 sayılı Kanun, 3194 sayılı İmar Kanunu ile diğer Kanunlara göre belediyece verilen idari para cezaları,

şeklinde özetleyebiliriz. Dolayısıyla, bu alacaklardan vadesi 31/12/2020 tarihinden (bu tarih dâhil) önce olduğu hâlde 7440 sayılı Kanunun yayımı tarihi itibarıyla ödenmemiş olan ve her bir alacağın türü, dönemi, asılları ayrı ayrı dikkate alınmak suretiyle tutarı 250 Türk lirasını aşmayan asli alacakların ve tutarına bakılmaksızın bu asıllara bağlı fer’i alacakların, aslı ödenmiş fer’i alacaklardan tutarı 500 Türk lirasını aşmayanların tahsilinden vazgeçilerek terkin edilecektir. Bu alacaklar, ilgili idarelerce başvuru aranılmaksızın re’sen terkin edilecektir. 

VIII- Değerlendirme

İçerik itibariyle vergi affı niteliğinde olan, ancak 2000’li yıllarda “vergi barışı” adı altında ve 2010 yılından sonra da “alacakların yeniden yapılandırılması” adı altında çıkarılan bu tür kanunlar, ülke ekonomisi için bitmeyen bir döngü halini almıştır. Vergi mükellefleri, yapılandırma taksitleri sona ermeden yeni beklentiler içerisine girmektedir. Çünkü, mevcut yapılandırma taksitleri sona ermeden, yeni bir yapılandırma düzenlemesi getirilmektedir.

Bu durum, Ülkemizde kamu mali yönetiminin başarısızlığını ortaya koymaktadır. Kamu maliyesinde, özellikle mali yönetim ve denetim ile vergi politikalarındaki yapısal sorunlar çözülmeden, sık aralıklarla alacakların yapılandırılmasına gidilmesinin iyi bir çözüm olmadığının artık görülmesi gerekmektedir.

• Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ( 7440 Sayılı)