Seçim Sonrası İlk Meclis Toplantısı ve Komisyonların Oluşturulması 

(01.04.2019 tarihinde güncellenmiştir)

Av. Gazi SERT

İçişleri Bakanlığı E. Başkontrolörü

Avrupa Mahalli İdareler Özerklik Şartı ilkelerinde de belirtildiği üzere; mahalli idareler demokratik rejimin temel kuruluşlarındandır. Bu kapsamda Mahalli İdareler Genel Seçimlerinin önemi büyüktür. 31 Mart 2019 tarihinde Mahalli İdareler Genel Seçimi gerçekleştirilmiş ve vatandaşlar yerel yöneticilerini seçmişlerdir. Seçimi kazanan belediye başkanları seçim kurullarından mazbatalarını alarak görevlerine başlayacaklardır. Belediye Başkanlarının göreve başladıktan sonra yapacakları öncelikli işlerinin arasında, seçim sonuçlarının ilanını takip eden beşinci gün toplanacak Belediye Meclis toplantısına ilişkin hazırlıkların yaptırılması yer almaktadır. Bu yazıda, seçimlerden sonra yapılacak ilk meclis toplantısı üzerinde durulacaktır.

Belediye Meclisinin İlk Toplantısı

5393 sayılı Belediye Kanununun 19. maddesinde; belediye meclisinin, seçim sonuçlarının ilânını takip eden beşinci gün belediye başkanının başkanlığında kendiliğinden toplanacağı, hüküm altına alınmıştır.

Kanunun bu hükmünde yer alan “seçim sonuçlarının ilânı” ibaresinden ne anlaşılması gerekir? Seçim sonuçları hangi kurum tarafından ilan edilecektir?

2972 sayılı Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanunun 23. maddesinde; “İl seçim kurulu başkanı büyük şehir belediye başkanlığına seçileni, ilçe seçim kurulu başkanı da belediye başkanlığı, belediye meclis üyelikleri ve il genel meclis üyeliklerine seçilenleri gösteren tutanağın bir suretini o seçim çevresinde derhal alışılmış usullerle ilan ettirir, bir suretini de bir hafta süre ile seçim kurulu kapısına astırır.” hükmü;

Aynı Kanunun 26. maddesinde de; “Yüksek Seçim Kurulu, ilçe seçim kurulları tarafından yollanan belgelere dayanarak, seçimin genel sonucunu ilan eder.” hükmü getirilmiştir.

Buna göre, 5393 sayılı Kanunun 19. maddesindeki “seçim sonuçlarının ilânı” ibaresinden, 2972 sayılı Kanunun 23. maddesinde yer alan “ilçe seçim kurulu ilanının” anlaşılması gerekir. Dolayısıyla, Belediye Meclisinin ilk toplantısının ilçe seçim kurulunun ilanını takip eden beşinci gün yapılması gerekir. 

Kanunda meclisin kendiliğinden toplanacağı belirtilmişse de, toplantı yerinin ve saatinin belirlenmesi açısından Belediye Başkanı tarafından bir gündem hazırlanarak toplantı tarihi, toplantı yeri ve toplantı saatinin meclis üyelerine bildirilmesi gerekir.

Meclis Başkanlık Divanının Oluşturulması

Meclis, mahalli idareler seçim sonuçlarının ilânını takip eden beşinci gün belediye başkanının başkanlığında toplanır. Başkanın toplantıya katılamaması durumunda en yaşlı üye toplantıya başkanlık eder. Başkan tarafından meclisin en genç iki üyesi geçici kâtip olarak davet olunur. Başkanlıkça yoklama yapılarak salt çoğunluğun mevcut olduğu tespit edildikten sonra meclis, birinci ve ikinci başkan vekillerini, en az iki kâtip üyeyi seçer. Kâtip üyeler seçildikten sonra en genç iki üye yerlerini seçilmiş kâtip üyelere bırakırlar.

Meclis başkanlık divanı seçimlerinin üç günde tamamlanması gerekir. Buradaki üç günlük süre azami süre olup, başkanlık divanı seçimi birkaç saat içinde de bitirilebilir.

Başkanlık Divanının oluşturulmasından sonra encümen üyeleri seçimine geçilir. Belediye Encümeninde görev yapmak üzere, il belediyelerinde ve nüfusu 100.000'in üzerindeki belediyelerde 3 üye ve diğer belediyelerde 2 üye gizli oyla seçilir.

İhtisas Komisyonlarına Üye Seçimi

Encümen üye seçiminden sonra, ihtisas komisyonlarının oluşturulmasına geçilir. İl ve ilçe belediyeleri ile nüfusu 10.000'in üzerindeki belediyelerde plân ve bütçe komisyonu ile imar komisyonunun kurulması zorunludur. Dolayısıyla, Meclisçe öncelikle plân ve bütçe komisyonu ile imar komisyonuna üye seçimi yapılacaktır. Meclisçe, bu iki komisyon dışında başka komisyonların () kurulmasına karar verilirse, bu komisyonlar için de üye seçimleri yapılır.

Büyükşehir belediyelerinde ise plan ve bütçe, imar, çevre ve sağlık, eğitim, kültür, gençlik ve spor komisyonu ile ulaşım komisyonlarına ve gerekli görülmesi halinde diğer komisyonlara üye seçimi yapılır.

İhtisas komisyonları en az üç en fazla beş kişiden oluşur. Büyükşehir belediyelerinde bu komisyonlar en az beş en çok dokuz üyeden oluşturulur.

İhtisas komisyonları, her siyasî parti grubunun ve bağımsız üyelerin meclisteki üye sayısının meclis üye tam sayısına oranlanması suretiyle oluşturulur. İhtisas komisyonlarına siyasi parti grupları aday gösterebileceği gibi, üyeler de o partiden aday olabilir. Bir üyenin birden fazla komisyonda görev alması mümkündür. Komisyonların toplam üye sayısının meclis üye tam sayısından fazla olduğu durumlarda komisyona üye veremeyen siyasi partilerin üyeleri ile bağımsız üyeler meclis kararıyla komisyonlarda görev alabilirler.

İhtisas komisyonlarında her parti meclisteki çoğunluk oranına göre temsil edilecektir. Partilerin komisyona verecekleri üye sayılarının hesaplanmasına ilişkin örnek verecek olursak;

Belediye Meclisi toplam üye sayısı belediye başkanı dahil 38 olan bir belediye meclisinde İmar Komisyonunun 5 üyeden oluşmasına karar verildiğini varsayarsak;

• Belediye Kanunu (Kanun No: 5393)