Belediye Mevzuatının Adresi!
Belediye Mevzuatının Adresi!
Yerel Seçim Sonrası Mazbata Alınıncaya Kadar Başkanlık Yetkisinin Kullanılması
Halil MEMİŞ
Yerel seçimler, 31 Mart 2024 tarihi itibariyle gerçekleşecektir. Seçimlerden sonra, yeni seçilen belediye başkanı ve meclis üyelerinin göreve ne zaman başlayacakları kanunla belirlenmiştir.
Sandık kurullarınca belediye başkanı ve meclis üyesi seçimlerinin tutanağı bağlanması ile belediye başkanı ve meclis üyeleri seçilmiş olurlar.
Oy sayım, birleştirme ve seçim kurullarında tutanağa bağlanarak ilan edilmesi ile seçim tarihi arasında belli bir süre bulunmaktadır.
Bu bazen, itirazlar nedeniyle günlerce sürebilmektedir.
Her seçim döneminde belediyelerimizin üzerinde durduğu bir konu şudur: Yeni belediye başkanı mazbatasını alana kadar eski belediye başkanları belediye işlemlerine, yazışmalarına imza atabilirler mi?
Bu soru aslında şu demektir? Seçimden sonra da belediye başkanı görevine devam edebilir mi? Nihayetinde imza atmak, bir yetki kullanımıdır, görev olmadan da yetki kullanımı söz konusu olamayacaktır.
Bu sorulara başka sorular de ekleyebiliriz.
Yeni seçilenlerin mazbatalarını alıncaya kadar geçen sürede belediye encümeninin toplantı günü söz konusu ise ve toplanmışsa, bu toplantıda encümenin seçilmiş üyeleri karara imza atacaklar mıdır?
Aynı encümen toplantısına, eski başkan başkanlık edebilecek midir?
Meclis üyeleri arasından görevlendirilen başkan yardımcıları görevlerine ne zamana kadar devam edeceklerdir?
Başkanın imza kullanması ile ilgili soru ile bu soruların cevaplarının hepsinin aynı olması gerekmektedir. En azından aynı olması beklenir. Çünkü nitelik aynıdır.
Belediye başkanlarının görev süreleri ile ilgili tek düzenleme, 2972 sayılı Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanunun 8 nci maddesinde mevcuttur. Bu maddeye göre belediye başkanlarının görev süresi beş yıldır. Bu düzenleme haricinde gerek 2972 sayılı Kanun ve gerekse 5393 sayılı Belediye Kanununda belediye başkanlığının hangi gün sona ereceği konusunda bir düzenleme bulunmamaktadır.
Danıştay 5. Dairesi’nin 30.11.2007 tarihli ve E. 2005/1003, K.2007/6535 sayılı kararı, bu konuda referans alınabilecek bir karar olarak karşımızda durmaktadır. Söz konusu karar, Konya 1. İdare Mahkemesi tarafından verilen ve “…idari istikrar ilkesi uyarınca idarelerde kamu hizmetinin sürekli, etkin ve verimli bir şekilde yürütülmesi esas olduğundan…” bahisle yeni seçilen başkan mazbatasını alıncaya kadar eski başkan tarafından yapılan işlemlerin hukuken geçerli olacağı vurgulanan içerikli 22.12.2004 tarihli ve E.2004/616, K.2004/1348 sayılı kararını onaylayan karardır.
Danıştay’ın bu kararının yasal bir boşluğu doldurmaya ve idaredeki sürekliliğin sağlanmasına matuf bir yargısal hüküm olarak kabulü mümkün olsa da, konunun tartışılması ve yasal boşluğun doldurulması için gerekli düzenlemelerin yapılması kaçınılmazdır.
Konu değişik açılardan tartışılabilir. Ancak, zamanlama itibariyle önemli olan husus seçim sonrasında nasıl davranılması gerektiğini ortaya koymaktır.
Belirttiğimiz yargı kararına rağmen bizim şahsi kanaatimiz farklıdır. Kanaatimize göre, aday olmayan veya seçimi kaybeden belediye başkanları, mahalli idareler seçiminden sonra belediyede hiçbir yetki kullanamaz, hiçbir idari işleme imza atamaz.
Bu sadece seçimi kaybeden belediye başkanları için değil, seçimi kazanan mevcut belediye başkanları için de geçerli olup, her iki durumda da mazbata alınıncaya kadar bu başkanlar tarafından herhangi bir yetki kullanılamaz, imza atılamaz.
Çünkü, belediye başkanlarının görev süresi 5 yıldır ve bu süre seçim günü sona ermiştir. Burada, 5 yıllık süre mazbata tarihinden itibaren işlemeye başlar, dolayısıyla seçim gününden sonraki bir günde bitmesi kaçınılmazdır denebilir. Bunu geçerli bir tez olarak kabul ettiğimizde de, diyelim ki 2019 seçimlerinde seçim gününden 2 gün sonra mazbata düzenlenmiş, 2024 seçimlerinde seçimden 7 gün sonra mazbata düzenlenmiş ise yine süre 5 yıldan fazla bir süre olmaktadır. Arada fazlalık 5 gün söz konudur.
Bu nedenle, 5 yıllık sürenin seçim günleri ile başladığı ve bittiğinin kabulü kaçınılmazdır.
Aksi kanaat,
- Seçim sonuçlarının ilçe seçim kurullarınca ilanına kadar encümenin seçilmiş üyelerinin encümene katılıp alınan kararlara imza atması,
- Önceden belirlenen meclis toplantı günü, mazbata alınan tarihten önceye denk geliyor ise belediye başkanının (seçilsin veya seçilmesin) gündem belirleyip meclisi toplantıya çağırması ve meclisin eski üyelerle toplanması,
Sonucuna kadar ucu açık değerlendirmelere sebebiyet verebilir.
Belirttiğimiz üzere seçimlerin sadece belediye başkanları için yapılmadığını, aynı zamanda belediye meclisi için de yapıldığını düşündüğümüzde cevap bulmamız gereken birçok soru ortaya çıkmaktadır. Bu soruları;
- Meclisin önceden belirlenen toplantı günü ayın ilk günü ise mevcut belediye başkanı üç gün öncesinden gündem belirleyip eski meclis üyelerini 1 Nisan’da toplantıya davet edebilir miydi?
- Bu davete göre belediye meclisi eski üyeleri ve başkanla 1 Nisan’da toplanabilir mi?
- Yine, encümen her hafta mesela Salı günü toplanıyor ise, yeni seçilen meclis üyeleri daha mazbatayı almamışlarsa, 2 Nisan günü encümen eski encümen üyeleri ile toplanabilir mi?
Nitelik olarak meclis üyeleri de başkan gibi belediyenin seçilmiş organı ise arada bir fark olmamalıdır.
Bu tespitlerden sonra cevap aranacak soruları tekrar soralım:
Sahi,
- Belediye meclisi eski başkan ve üyelerle 1 Nisan’da toplanabilir mi?
- Belediye encümeni her hafta Salı toplanıyor ise encümene, seçilmiş encümen üyeleri ve seçimi kazanamayan veya kazanıp henüz mazbatasını almayan belediye başkanı katılabilir mi?
Danıştay kararından hareketle belediye başkanlarının görevlerinin, görev süresinin yeni seçilen belediye başkanları göreve başlayıncaya kadar devam edeceğini kabul edenler, dolayısıyla belediye başkanlarının yeni seçim sonucuna göre mazbata düzenlendiği güne kadar devam edeceğini ifade etmektedirler.
Bazı görüşlere göre de, mazbata alınıncaya kadar eski belediye başkanı rutin işlemlere imza atabilir.
Yetki yetkidir, yetkinin rutini, acili, sıra dışı olanı olmaz. Yetki kullanımı sonucunda, özellikle imza yetkisi sonucu bir idari işlem ortaya çıkmaktadır. Ayrıca rutini kim, nasıl belirleyecektir? İhale kararları da, encümen gündemi de, meclis gündemi de rutin değil midir? Yazışma ne kadar rutinse, bir memurun derece yükselmesi de o derece rutindir. Bunun yolunu açtığımızda iş ihale onayı vermeden, personel atamaya, meclis gündemi belirlemeden encümene başkanlık etmeye kadar gidebilir.
Cevap sizin!
Bunun yanında seçimi kaybeden bir belediye başkanının, görevine devam ederek yeni seçilen belediye başkanını yükümlülük altına sokacak, onun iradesine uygun olmayacak şekilde yetki kullanması durumu etik midir? Yeni seçilen belediye başkanına böyle bir uygulama haksızlık değil midir?
Şahsi kanaatimizi özetle tekrarlayacak olursak, belediye başkanlarının görevleri mahalli idareler seçiminin yapıldığı gün bitmiştir. Görevi biten bir kişinin yetki kullanması da söz konusu değildir. Bu durum, seçimi kazansın veya kaybetsin mevcut tüm belediye başkanları için geçerlidir.
O zaman, yeni belediye başkanı mazbata alıncaya kadar ne yapılabilir. Mevcut yetki devri çerçevesinde işlemler tesis edilmeye devam edilerek, varsa yazışma yapılmasını zorunlu kılan hususlar memur başkan yardımcıları ve ilgili birim amirleri, başkan yardımcısı bulunmuyor ise konusuna göre ilgili müdürler yazışmaları yapar, imza atabilirler.
Bunun dışında münhasıran belediye başkanına verilmiş yetkiler dışında da aynı şekilde hareket edilebilir. Münhasıran belediye başkanına verilmiş yetkiler (örn. atama yetkisi gibi) hiçbir şekilde başkaları tarafından kullanılamaz.
