ARAŞTIRMA GÖREVLİSİ OLMAK İÇİN YÜKSEK LİSANS YAPIYOR VEYA YAPMIŞ OLMAK ŞART MI?

Halil MEMİŞ

Manisa Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreteri

Genellikle, hukuki konularda kulaktan dolma birçok bilgi o hukuki konunun muhataplarının yanlış yönlenmesine, yanlış kararlar vermesine veya hiçbir şekilde harekete geçmemesine neden olmaktadır.

Bu konulardan bir tanesi de, araştırma görevliliği ile ilgilidir. Birçok lisans mezunu veya lisans öğrenimine devam eden öğrencilerin en büyük hedeflerinden birisi akademik kariyer yapmak olduğunu biliyoruz. Akademik kariyerin başlangıç yolu ise Araştırma Görevliliğinden geçmektedir.

Bu konuda yanlış bilinen hususlardan birisi de; Araştırma Görevlisi olmadan Yüksek Lisansa başlamış veya bitirmiş olmanın şart olduğudur.

2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 33 üncü maddesine göre; araştırma görevlileri, yükseköğretim kurumlarında yapılan araştırma, inceleme ve deneylerde yardımcı olan ve yetkili organlarca verilen ilgili diğer görevleri yapan öğretim yardımcılarıdır.

Bunlar ilgili anabilim veya anasanat dalı başkanlarının önerisi, Bölüm Başkanı, Dekan, enstitü, yüksekokul veya konservatuvar müdürünün olumlu görüşü üzerine rektörün onayı ile araştırma görevlisi kadrolarına en çok üç yıl süre ile atanırlar; atanma süresi sonunda görevleri kendiliğinden sona erer. Bunlar aynı usulle yeniden atanabilirler.

Lisans üstü eğitim öğretim için yurt dışına gönderilecek araştırma görevlileri ile ilk defa bu amaçla bu göreve atanacaklarda aranacak nitelikler ve diğer hususlar Yükseköğretim Kurulunca tespit edilir.

Aynı Kanunun “Öğretim elemanı yetiştirme” başlıklı 35 inci maddesine göre; yükseköğretim kurumları; kendilerinin ve yeni kurulmuş ve kurulacak diğer yükseköğretim kurumlarının ihtiyacı için yurt içinde ve dışında, kalkınma planı ilke ve hedeflerine ve Yükseköğretim Kurulunun belirteceği ihtiyaca ve esaslara göre öğretim elemanı yetiştirirler.

Öğretim elemanı yetiştirilmesi amacıyla üniversitelerin araştırma görevlisi kadroları, araştırma veya doktora çalışmaları yaptırmak üzere başka bir üniversiteye, Yükseköğretim Kurulunca geçici olarak tahsis edilebilir. Bu şekilde doktora veya tıpta uzmanlık veya sanatta yeterlik payesi alanlar, bu eğitimin sonunda kadrolarıyla birlikte kendi üniversitelerine dönerler.

Araştırma Görevlisi Olmak İçin Hangi Şartlar Aranır?

Araştırma görevlilerinin üniversitelere alınmasına ilişkin usul ve esaslar "Öğretim Üyesi Dışındaki Öğretim Elemanı Kadrolarına Naklen veya Açıktan Yapılacak Atamalarda Uygulanacak Merkezi Sınav İle Giriş Sınavlarına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik"le düzenlenmiştir.

Anılan Yönetmeliğin amacı, öğretim üyesi dışındaki öğretim elemanı kadrolarına yapılacak atamalarda uygulanacak merkezi sınav ve giriş sınavlarına ilişkin usul ve esaslarla bu sınavlara girecek adaylarda aranacak şartları belirlemektir.

Kapsamı ise Devlet ve vakıf yükseköğretim kurumlarının öğretim görevlisi, okutman, araştırma görevlisi, uzman, çevirici ve eğitim-öğretim planlamacısı kadrolarına açıktan veya öğretim elemanı dışındaki kadrolardan naklen yapılacak atamalardır.

Yönetmeliğin 5 inci maddesine göre; Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitim Sınavına, bir lisans programından mezun olabilecek durumda olanlar, lisans mezunu olanlar  ile denklik belgesi almış olmak kaydıyla yurtdışında lisans öğrenimini tamamlamış olanlar müracaat edebilirler. Alanlarındaki puan türünden yüz üzerinden yetmiş puan alanlar sınavda başarılı sayılırlar. Bu sınavın sonuçları yapıldığı tarihten itibaren üç yıl süreyle geçerlidir.

Anılan yönetmelik kapsamındaki öğretim elemanı kadrolarına yapılacak atamalarda genel olarak;

a) 657 sayılı Kanunun 48 inci maddesinde belirtilen şartları taşımak,

b) Öğretim üyesi dışındaki öğretim elemanı kadrolarına naklen veya açıktan yapılan her türlü atamada ALES'den en az 70, Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi tarafından yapılan Kamu Personeli Yabancı Dil Bilgisi Seviye Tespit Sınavından (KPDS) veya Üniversitelerarası Kurul Yabancı Dil Sınavından (ÜDS) en az 50 puan veya eşdeğerliliği Yükseköğretim Kurulunca kabul edilen bir sınavdan bu puan muadili bir puan almış olmak,
şartı aranır.

Üniversite ve yüksek teknoloji enstitüleri senato kararıyla, yukarıda belirlenen puan barajlarının üzerinde bir puanı asgari puan olarak belirleyebilirler.

Yükseköğretim kurumları, öğretim elemanı kadro ilanlarında lisans veya lisansüstü mezuniyet alanları dışında adayı tanımlayan özel şartlar koyamazlar.

Bu genel şartların yanında, aşağıdaki özel şartlarda aranır. Bu özel şartlar, Yönetmeliğin 7 nci maddesinde düzenlenmiştir.

Buna göre;

Araştırma Görevlisi kadrosuna başvurabilmek için 35 yaşından gün almamış olmak gerekir.

Ön değerlendirme ve değerlendirme aşamalarında lisans mezuniyeti notunun hesaplanmasında kullanılacak, 4'lük not sisteminin 100'lük not sistemine eşdeğerliği Yükseköğretim Kurulu kararıyla belirlenir.

Tıpta uzmanlık ile yan dal uzmanlık sınavlarında başarılı olanların araştırma görevlisi kadrolarına atanmalarında bu şartlar aranmaz.