Belediye Meclisleri 3 Ay Erteleniyor. Denetim Raporları ve Encümen Üyeleri Ne Olacak?

Halil MEMİŞ[1]

MİARGEM Başkanı

İçişleri Bakanlığı’nın 26.03.2020 tarihinde yayınlanan Genelgesi ile; valilik ve kaymakamlıklarca 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanununun 27’nci ve 72’nci maddeleri hükmü uyarınca büyükşehir, il, ilçe, belde belediyeleri ve mahalli idare birlikleri meclisleri ile il genel meclislerinin Nisan, Mayıs ve Haziran ayı toplantılarının ertelenmesinin sağlanması istenmiştir.

Bu genelgeye dayanılarak Valilik ve Kaymakamlıklar da ilgisine göre; büyükşehir, il, ilçe, belde belediyeleri ve mahalli idare birlikleri meclisleri ile il genel meclislerinin Nisan, Mayıs ve Haziran ayı toplantılarının ertelenmesi yönünde tasarruflarda bulunmaya başladılar.

Alınan bu tedbirler karşısında, belediye meclislerinin toplanma imkanı, sadece görevlerinin aksamaması/devamı için meclisin toplanmasının çok zorunlu olduğu hallere münhasır olarak, söz konusu olacaktır.

Bu durumda da, ilgili mevzuatı çerçevesinde olağanüstü toplantı yapılmasına gerekli sağlık tedbirlerinin alınması sağlanarak yine ilgisine göre Valilik ve Kaymakamlıklarca izin verilebilecektir.

Bu süreçte; 

- Faaliyet Raporu ile Kesin Hesabın yapılacak ilk olağan toplantıda (muhtemelen Temmuz) meclislerde görüşülmesi gerekecektir.

- Denetim Raporları ile ilgili süreç devam edecektir. Burada bir aksamaya meydan verilmeyecektir.

- Yeni encümen üyesi seçimleri de yapılacak ilk olağan toplantıda yapılacaktır.

Faaliyet Raporu ile Kesin Hesabın yapılacak ilk olağan toplantıda (muhtemelen Temmuz) meclislerde görüşülmesi ile ilgili olarak herhangi bir sorun yoktur.

Denetim Komisyonu Raporlarının ilk olağan toplantıda belediye meclisine sunulması (oylama yapılmayacak, sadece bilgi verilecektir.) hususu, 5393 sayılı Kanunun 25 inci maddesinde düzenlenmemiş olsa da, Belediye Meclisi Çalışma Yönetmeliğinin 22 nci maddesinin beşinci fıkrası hükmü gereğidir.

Tereddütler, encümenlerin seçilmiş üyelerinin görevlerinin bu üç aylık sürede devam edip etmeyeceği noktasında yoğunlaşmaktadır.

Türkiye Belediyeler Birliğinin resmi Twitter adresinden (@TBB) yapılan paylaşımla (Erişim tarihi: 26 Mar 2020 / ÖS 4:50), mevcut belediye encümeninin ve ihtisas komisyonlarının yenileri seçilinceye kadar görevine devam edeceği yönünde bilgi verilmiştir. Öncelikle, bu bilgi hiçbir şekilde katılamadığımızı ifade ederek, ihtisas komisyonlarına ayrı bir parantez açmak istiyorum. Meclis toplantıları yapılamayacağına göre, ihtisas komisyonlarına da herhangi bir konu havale edilemeyecek, dolayısıyla görevlerine devam söz konusu olmayacaktır.

Gelelim encümen üyelerinin görevlerine devam edip etmeyeceği hususuna:

5393 sayılı Belediye Kanunu”nun belediye encümenini düzenleyen 33 üncü maddesine göre, belediye encümen üyeleri, belediye meclisinin her yıl kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği üyeler ve belediye bürokratlarından oluşur ve encümenin başkanlığını belediye başkanı yapar.

Aynı madde, dikkatli incelendiğinde, her halükarda tek sayıdan oluştuğu, memur üyeler ile seçilmiş üyelerin birbirine eşit olduğu anlaşılacaktır. Bunun doğal sonucu, belediye başkanının sadece memur üyelerle toplantı yeter sayısını oluşturacağıdır.

Belediye Kanunu’nun anılan maddesi, belediye encümenin seçilmiş üyelerinin bir yıl süre için seçileceğini amir iken, bu sürenin de Nisan’ın ilk haftası (büyükşehirler belediyelerinde ikinci haftası) dolacağı da açık iken, hangi hukuki mesnetle ertelenme süresince bunların görev yapacağını söyleyebiliriz.

Kanun hükmü kesindir ve hiçbir istisnaya yer vermemiştir. Belediye encümeninin seçilmiş üyeleri, bir yıl süre ile seçilirler ve bu süre bittiğinde tekrar seçim yapılmadan bir yıldan fazla süre ile görev yapmaları mümkün değildir. Aksi durum, hukuki olmayacağı gibi kendilerine yapılacak huzur hakkı ödemeleri de kamu zararı teşkil edecektir.

Belediye encümeninin sadece atanmış (memur) üyeleri ile görev yapacağına ilişkin delilimiz, bu konu ile birebir aynı olmasa bile Belediye Kanunu’nun 31 inci maddesinde mevcuttur. Kanun anılan maddede meclisin feshi halinde, meclis görevinin bile encümenin atanmış üyelerince yerine getirileceğini kabul etmişken, bizim encümen görevini sadece atanmışların yapamayacağını ifade etmemiz veya bundan imtina etmemiz, hukuki hatanın yanında büyük bir değerlendirme hatası, hatta zaafiyeti olacaktır.

Bir an şöyle düşünsek, belediye meclisi Nisan ayı toplantısını yapmış/yapamamış olsaydı ve herhangi bir şekilde Nisan ayında encümen üyeleri seçimini yapamamış olsaydı, bu durumda belediye encümeninin seçilmiş üyeleri görevlerine devam edebilecekler miydi? Süreleri, bir yıl olduğu için gayet doğal bir şekilde devam etmeyeceklerdi. Takip eden encümen toplantıları, encümen seçimi yapılıncaya kadar, memur üyelerle devam edecekti.

Sonuç itibariyle ifade etmeliyiz ki; belediye encümeninin seçilmiş üyelerinin encümendeki görev süreleri, seçilmelerinin üzerinden bir yıl geçmekle hukuken (Kanunen de) sona ermektedir. Ne İçişleri Bakanlığı genelgesi, ne de Valilik ve Kaymakamlık kararları, Kanunun aksine bu sürenin uzatılmasını sağlayamaz (ki zaten ne Genelge de, ne de kararlarda böyle bir husus yer almamaktadır), bunu sağlayacağına delalet eden hiçbir hukuki metin de mevcut değildir. Buna rağmen, seçilmiş üyelerin görevlerine devam etmesi hukuki olamayacağı gibi, yetkisizlik ve kamu zararı sonucunu da doğuracaktır.

Bu nedenle, belediye meclislerinin toplantılarının ertelendiği süre içerisinde, yeni encümen üyeliği seçimleri yapılıncaya kadar (muhtemelen Temmuz 2020) belediye encümenleri belediye başkanının başkanlığında atanmış üyelerle toplantılarını yapacak ve kararlarını alacaktır.