Belediye Vergi ve Harç Tarifelerinin Belirlenmesinde Yeni Düzenleme

Gazi SERT

İçişleri Bakanlığı Başkontrolörü

1982 Anayasası’nın 73. maddesinin üçüncü fıkrasına göre; vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükler kanunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır. Dolayısıyla, vergilendirmede esas kural, vergilerin kanunla konulup, kaldırılması ve değiştirilmesidir.

Yine, Anayasa’nın 73. maddesinin dördüncü fıkrasında “Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerinde kanunun belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde değişiklik yapmak yetkisi Bakanlar Kuruluna verilebilir.” hükmü getirilmiş olup, bu hükme göre; yasaların alt ve üst sınırlar getirdiği vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerle ilgili olarak, bu sınırlar arasında değişiklik yapma yetkisi Bakanlar Kuruluna verilmiştir. Dolayısıyla, yasalarla alt ve üst sınırları belirlenmiş mali yükümlülüklerde, bu sınırlar arasında değişiklik yapma yetkisinin Bakanlar Kurulu dışında başka bir merci tarafından kullanılması mümkün değildir.

Bu hususla ilgili olarak; 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun 94. maddesinin (B) bendinde “Yukarda sayılanlar dışındaki vergi ve harçların maktu tarifeleri; bu Kanunda belirtilen en alt ve en üst sınırları aşmamak şartıyla mahallin çeşitli semtleri arasındaki sosyal ve ekonomik farklılıklar göz önünde tutularak belediye meclislerince tespit olunur.” hükmü yer almaktaydı. Bu hüküm gereğince; belediye meclisleri Belediye Gelirleri Kanununda yer alan “ilan ve reklam vergisi, eğlence vergisi, işgal harcı, tatil günlerinde çalışma ruhsatı harcı ve işyeri açma izni harcı” konularında Kanundaki alt ve üst sınırlara uymak şartıyla mahallin çeşitli semtleri arasındaki sosyal ve ekonomik farklılıklar göz önünde tutarak tarife düzenliyorlardı.   

Ancak, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun 94. maddesinin (B) bendinde yer alan ve belediye meclislerine bazı vergi ve harçların maktu tarifelerini belirleme yetkisi veren bu hüküm, Anayasa Mahkemesinin 29.12.2011 gün ve E. 2010/62, K. 2011/175 sayılı kararı ile Anayasa’nın 73. maddesinin dördüncü fıkrasına aykırı bulunarak iptal edilmiş;

Anayasa Mahkemesinin iptal kararından sonra da, 11 Haziran 2013 tarihli ve 28674 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan 6487 sayılı Kanunun 14. maddesiyle, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun 20. maddesinin (3) numaralı fıkrası, 60. maddesi ve 96. maddesinin (A) fıkrasında değişiklikler yapılarak; Kanunda en az ve en çok miktarları gösterilen vergi ve harçların tarifelerini belediye grupları itibarıyla tayin ve tespit etme yetkisi Bakanlar Kuruluna verilmiştir.

Bu şekilde, belediye meclislerinin vergi ve harçlarla ilgili tarife düzenleme yetkisi ortadan kalkmıştır. Ancak, belediye meclislerinin 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun 97. maddesinde yer alan; Kanunda harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edecekleri her türlü hizmet için “ücret tarifeleri” düzenleme yetkileri devam etmektedir.

Artık, Belediye Gelirleri Kanununda yer alan ve alt ve üst sınırları belirlenmiş olan; ilan ve reklam vergisi ve eğlence vergisi ile işgal harcı, tatil günlerinde çalışma ruhsatı harcı, işyeri açma izni harcı, kaynak suları harcı, hayvan kesimi muayene ve denetleme harcı, ölçü ve tartı aletleri muayene harcı, kayıt ve suret harcı, imar mevzuatı gereğince alınacak harçlar (parselasyon harcı, ifraz ve tevhit harcı, plan ve proje tasdik harcı, zemin açma izni ve toprak hafriyatı harcı, yapı kullanma izni harcı), muayene, ruhsat ve rapor harcı, sağlık belgesi harcı ve bina inşaat harcı ile ilgili tarifeleri belediye grupları itibariyle Bakanlar Kurulu tespit edecektir. Bu vergi ve harçlarla ilgili olarak Bakanlar Kurulu tarafından düzenlenmiş tarifelere bakacak olursak;

7 Mayıs 2005 gün ve 25808 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2005/8730 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Tarife Kararı ile; kaynak suları harcı, hayvan kesimi muayene ve denetleme harcı, ölçü ve tartı aletleri muayene harcı, kayıt ve suret harcı, imar mevzuatı gereğince alınacak harçlar (parselasyon harcı, ifraz ve tevhit harcı, plan ve proje tasdik harcı, zemin açma izni ve toprak hafriyatı harcı, yapı kullanma izni harcı), Muayene, ruhsat ve rapor harcı, sağlık belgesi harcı, bina inşaat harcı ile ilgili tarifeler belediye grupları itibarıyla belirlenmiş olup, bu tarifeler uygulanmaya devam edilecektir. Bu harçlara ilişkin tarifelerin ilerleyen zamanda güncelleneceğini umuyoruz.

Kanundaki değişikliğe istinaden; 18 Aralık 2013 tarih ve 28855 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2013/5585 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Tarife Kararıyla; ilan ve reklam vergisi, eğlence vergisi, işgal harcı, tatil günlerinde çalışma ruhsatı harcı ve işyeri açma izni harcı ile ilgili tarifeler belediye grupları itibarıyla belirlenmiştir. Tarife Kararında tarifenin 19.05.2013 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yayımı tarihinde (18.12.2013) yürürlüğe gireceği belirtilmiştir.

Ancak, belediyeler yukarıdaki Tarifeyi uygulamaya yeni başlamışken 18 Şubat 2014 tarihli ve 28917 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan 2014/5896 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile “ilan ve reklam vergisi, eğlence vergisi, işgal harcı, tatil günlerinde çalışma ruhsatı harcı ve işyeri açma izni harcı” ile ilgili olarak yeni bir Tarife düzenlenerek, 2013/5585 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla düzenlenmiş olan Tarife yürürlükten kaldırılmıştır.  

Hal böyleyken, 1 Mart 2014 tarihli ve 28928 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan 6527 sayılı Kanunun 5 inci maddesiyle 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun 96 ncı maddesinin (A) fıkrasına “Ancak, bu Kanunun 15 inci maddesinde, 21 inci maddesinin birinci fıkrasının (III) numaralı bendinde, 56 ncı maddesinde, 60 ıncı maddesinde ve 84 üncü maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendinde yer alan maktu vergi ve harç tarifeleri, Kanunda belirtilen en alt ve en üst sınırları aşmamak şartıyla mahallin çeşitli semtleri arasındaki sosyal ve ekonomik farklılıklar göz önünde tutularak ilgili belediye meclislerinin önerisi, İçişleri Bakanlığının görüşü ve Maliye Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca tespit edilir. Tespit edilen bu tutarlar, her takvim yılı başından geçerli olmak üzere bir önceki yıla ilişkin olarak Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre belirlenen yeniden değerleme oranında artırılır. Bu şekilde hesaplanan miktar ve tutarların, virgülden sonraki iki hanesi dikkate alınarak uygulanır. Şu kadar ki, bu miktar ve tutarlar ilgili tarifeler için belirlenen en çok tutarı aşamaz. Bu uygulamaya ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.” hükmü eklenmiş;

Yine 6527 sayılı Kanunun 6 ncı maddesiyle 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununa eklenen “GEÇİCİ MADDE 7- 2013 yılında uygulanmak üzere belediye meclislerince belirlenmiş olan; bu Kanunun 15 inci maddesinde, 21 inci maddesinin birinci fıkrasının (III) numaralı bendinde, 56 ncı maddesinde, 60 ıncı maddesinde ve 84 üncü maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendinde yer alan maktu vergi ve harç tarifeleri, Kanunun 96 ncı maddesinin (A) fıkrasının ikinci paragrafı gereğince Bakanlar Kurulunca tespit edilecek karar yürürlüğe girinceye kadar uygulanmaya devam edilir.” hükmü getirilmiştir.

Dolayısıyla, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununa eklenen bu hükümlerle, yukarıda belirttiğimiz 2014/5896 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile düzenlenmiş olan Tarife de yürürlükten kalkmıştır. Zira, 6527 sayılı Kanunun 6 ncı maddesiyle 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununa eklenen geçici 7. maddede; “ilan ve reklam vergisi, eğlence vergisi, işgal harcı, tatil günlerinde çalışma ruhsatı harcı ve işyeri açma izni harcı” ile ilgili olarak Bakanlar Kurulunca yeni bir tarife düzenleninceye kadar, bu vergi ve harçlarla ilgili olarak, belediye meclislerince 2013 yılında uygulanmak üzere belirlenmiş olan tarifelerin uygulanacağı, hükmü getirilmiştir.

Buna göre, Bakanlar Kurulunca yeni bir tarife belirleninceye kadar;

2464 sayılı Kanunda yer alan “kaynak suları harcı, hayvan kesimi muayene ve denetleme harcı, ölçü ve tartı aletleri muayene harcı, kayıt ve suret harcı, imar mevzuatı gereğince alınacak harçlar (parselasyon harcı, ifraz ve tevhit harcı, plan ve proje tasdik harcı, zemin açma izni ve toprak hafriyatı harcı, yapı kullanma izni harcı), muayene, ruhsat ve rapor harcı, sağlık belgesi harcı, bina inşaat harcı” ile ilgili olarak 7 Mayıs 2005 gün ve 25808 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2005/8730 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenen tarifeler;

Yine aynı Kanunda yer alan “ilan ve reklam vergisi, eğlence vergisi, işgal harcı, tatil günlerinde çalışma ruhsatı harcı ve işyeri açma izni harcı” ile ilgili olarak da belediye meclislerince 2013 yılında uygulanmak üzere belirlenmiş olan tarifeler uygulanacaktır.

İleride başka bir değişiklik olmazsa (inşallah olmaz), yeni düzenlemeye göre; Bakanlar Kurulunca “ilan ve reklam vergisi, eğlence vergisi, işgal harcı, tatil günlerinde çalışma ruhsatı harcı ve işyeri açma izni harcı” tarifeleri, Kanunda belirtilen en alt ve en üst sınırları aşmamak şartıyla mahallin çeşitli semtleri arasındaki sosyal ve ekonomik farklılıklar göz önünde tutularak ilgili belediye meclislerinin önerisi, İçişleri Bakanlığının görüşü ve Maliye Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca tespit edilecektir. Tespit edilen bu tutarlar, her takvim yılı başından geçerli olmak üzere bir önceki yıla ilişkin olarak Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre belirlenen yeniden değerleme oranında artırılacak ve bu şekilde hesaplanan miktar ve tutarların, virgülden sonraki iki hanesi dikkate alınarak uygulanacaktır. Ancak, bu miktar ve tutarlar, ilgili tarifeler için belirlenen Kanundaki en çok tutarı aşamayacaktır.

Dolayısıyla, belediye meclislerinin 2464 sayılı Kanunda yer alan “ilan ve reklam vergisi, eğlence vergisi, işgal harcı, tatil günlerinde çalışma ruhsatı harcı ve işyeri açma izni harcı” tarifelerini düzenleme yetkisi kaldırılmış, bunun yerine Bakanlar Kurulunda değerlendirilmek üzere öneri yetkisi getirilmiştir. Bu yeni düzenlemeye göre, belediye meclisleri tarafından “ilan ve reklam vergisi, eğlence vergisi, işgal harcı, tatil günlerinde çalışma ruhsatı harcı ve işyeri açma izni harcı” ile ilgili olarak, Kanunda belirtilen en alt ve en üst sınırları aşmamak şartıyla mahallin çeşitli semtleri arasındaki sosyal ve ekonomik farklılıklar göz önünde tutularak öneri niteliğinde bir tarife hazırlanıp İçişleri Bakanlığına sunulacak, bu Bakanlığın görüşü ve Maliye Bakanlığının teklifi üzerine de Bakanlar Kurulunca bu vergi ve harçlarla ilgili tarifeler tespit edilerek Resmi Gazetede yayımlanacaktır.

Belediye gruplarının nasıl belirlendiğine değinecek olursak; Belediye Gelirleri Kanununda yer alan vergi ve harçlarla ilgili tarifeler belediye grupları itibariyle belirlenmiştir. Belediye Gelirleri Kanununun 95. maddesine göre, Belediyeler, nüfusları ile ekonomik ve sosyal gelişme durumlarına göre Maliye Bakanlığı ile Devlet Planlama Teşkilatının görüşü alınarak İçişleri Bakanlığınca beş gruba ayrılıp Resmi Gazetede ilan edilmektedir. Bu belirleme üç yılda bir yapılmakta olup, en son 16 Eylül 2011 tarihli ve 28056 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan (2011/1) seri nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği ile belediyelerin 2010 yılı nüfusları esas alınarak belediye grupları belirlenmiştir. Tebliğe göre;

Belediyeler nüfusları ile sosyal ve ekonomik gelişme durumlarına göre, 5 gruba ayrılmıştır:

a) Nüfusu 100.001 ve yukarı olan belediyeler 1. grup,

b) Nüfusu 50.001 - 100.000 arasında olan belediyeler ile nüfusu 50.001 den aşağı da olsa il merkezi belediyeleri 2. grup,

c) Nüfusu 20.001 - 50.000 arasında olan belediyeler 3. grup,

ç) Nüfusu 5.001 - 20.000 arasında olan belediyeler 4. grup,

d) Nüfusu 5.000 den aşağı olan belediyeler 5. grup,

olarak belirlenmiş; ayrıca ticari ve/veya turistik yönden önem arz eden belediyeler" ile "il/ilçe merkezi olan belediyeler mensup oldukları gruptan bir üst gruba yükseltilmiştir. Söz konusu Tebliğ ekinde yer alan Listede bütün belediyeler illere göre tek tek sıralanarak grupları belirlenmiştir.