BELEDİYELERİN PERSONEL ÇALIŞTIRILMASINA DAYALI HİZMET ALIMI İŞLERİNDE YAKLAŞIK MALİYET HESAPLANMASI VE SÖZLEŞME İMZALANMASI

Halil MEMİŞ

MİARGEM Başkanı

(E. Başkontrolör, E. Büyükşehir Bld. Genel Sekreteri)

1. Giriş

696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname 24/12/2017 tarihli ve 30280 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmış, Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmet Alımı Sözleşmeleri Kapsamında Çalıştırılmakta Olan İşçilerin Sürekli İşçi Kadrolarına veya Mahalli İdare Şirketlerinde İşçi Statüsüne Geçirilmesine İlişkin 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 23 ve Geçici 24 üncü Maddelerinin Uygulanmasına Dair Usul ve Esaslar da 01/01/2018 tarihli ve 30288 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmış ve geçiş işlemleri 02/04/2018 tarihi itibariyle tamamlanmıştır.

Aynı Kanun Hükmünde Kararnamenin 126 ncı maddesiyle 27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye eklenen EK 20 nci maddesinde “İl özel idareleri, belediyeler ile bağlı kuruluşları ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birlikleri, personel çalıştırılmasına dayalı hizmetleri 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 22 nci maddesindeki limit ve şartlar ile 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendindeki sınırlamalara tabi olmaksızın doğrudan hizmet alımı suretiyle birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlası bu idarelere ait ve halen bu kapsamda hizmet alımı yaptığı mevcut şirketlerinden birine, bu nitelikte herhangi bir şirketi bulunmuyorsa münhasıran bu amaçla kuracakları bir şirkete gördürebilir.

Bu madde kapsamındaki şirketler hakkında 10/6/2004 tarihli ve 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunda belirtilen özel şartlara ilişkin hükümler uygulanmaz.

Bu madde kapsamındaki şirketlerde işçilerin işe alımı, işçilere ilişkin personel giderlerinin toplam giderler içindeki payına ilişkin üst sınırları, ilk defa alınacak işçilere ilişkin belirlenecek ölçütleri esas alarak yıllık sınırlamaları ve bu kapsamdaki alımlar ile harcamaları izlemeye ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı ve Devlet Personel Başkanlığının görüşleri ve İçişleri Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulu yetkilidir.”  hükmüne yer verilmiştir.

375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Ek 20 nci maddesine istinaden 09/04/2018 tarih ve 11608 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla kabul edilen İl Özel İdareleri, Belediyeler ve Bağlı Kuruluşları ile Bunların Üyesi Olduğu Mahalli İdare Birliklerinin Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmetlerinin Gördürülmesine İlişkin Usul ve Esaslar 28/04/2018 tarihli ve 30405 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Bu kapsamda; mahalli idareler personel çalıştırılmasına dayalı hizmetlerini doğrudan hizmet alımı suretiyle, doğrudan doğruya veya dolaylı olarak, birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlası bu idarelere ait şirketlerden yapacaklardır.

Bu şirketlerin bazıları münhasıran sadece bu iş için kurulmuş şirketler olabileceği gibi, başka iştigal alanları olan şirketler de olabileceklerdir.

Uygulamada, birçok belediyenin personel çalıştırılması amacıyla doğrudan hizmet alımı yaptıkları şirketleri ile hizmet alımı sözleşmesi imzalamadıkları, hizmet alımından önce ise yaklaşık maliyet tespitine ilişkin bir çalışma yapmadıkları görülmektedir.

Yukarıda bahsi geçen Usul ve Esasların “Hizmetlerin gördürülmesi” başlıklı 6 ncı maddesine göre; 

1. İl özel idareleri, belediyeler ile bağlı kuruluşları ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birlikleri, personel çalıştırılmasına dayalı hizmetlerini 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 22 nci maddesindeki limit ve şartlar ile 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendindeki sınırlamalara tabi olmaksızın doğrudan hizmet alımı suretiyle, doğrudan doğruya veya dolaylı olarak, birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlası bu idarelere ait şirketlere gördürebilir.

2. Belediye veya bağlı kuruluşlarından birinin sermayesinin yarısından fazlasına sahip olduğu şirketlerden; aynı belediye veya bağlı kuruluşları tarafından da ortaklık oranlarına bakılmaksızın doğrudan hizmet alımı yapılması mümkündür.

3. Bu kapsamda yapılacak personel çalıştırılmasına dayalı hizmetlerin bedelinin tespitinde, Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin yaklaşık maliyetin tespitine ilişkin hükümlerine uyulması zorunludur. Bu Usul ve Esaslarda düzenlenmeyen hususlarda Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği eki Hizmet İşleri Genel Şartnamesi ve ilgili diğer mevzuat hükümleri uygulanır.

4. Bu kapsamdaki hizmet alımlarında taraflar arasında sözleşme imzalanması zorunludur.

2. Yaklaşık Maliyet Neden Gerekli

İlk etapta, personel çalıştırılmasına dayalı doğrudan hizmet alımlarının bir ihale olmaması nedeniyle, yaklaşık maliyet hesabının gerekli olmadığı düşünülebilir. Öncelikle, Usul ve Esaslar’ın yukarıda hükmü verilen 6 ncı maddesinde, “Yaklaşık Maliyet”in hesaplanacağı hükme bağlanmıştır. Bundan dolayı, konu esas itibariyle tartışma dışı olmalıdır. Düzenleme kesindir.

Buna karşılık, hangi hizmet alımların doğrudan hizmet alımı ile yapılıp yapılamayacağının kriterlerinden bir tanesi de 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 62 inci maddesindeki işçilik giderinin yaklaşık maliyet içerisindeki oranıdır. Maddenin (e) bendinin 2 numaralı alt bendindeki “Bu bendin uygulanmasında personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı; bu Kanun ve diğer mevzuattaki hükümler uyarınca ihale konusu işte çalıştırılacak personel sayısının ihale dokümanında belirlendiği, bu personelin çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı, yaklaşık maliyetinin en az %70’lik kısmının asgari işçilik maliyeti ile varsa ayni yemek ve yol giderleri dahil işçilik giderinden oluştuğu ve niteliği gereği süreklilik arz eden işlere ilişkin hizmet alımlarını ifade eder.”[1] hükmünde yer alan % 70’in belirlenebilmesi de, yaklaşık maliyetin hesaplanmasına bağlıdır.

Bunun yanında, Usul ve Esasların 5 inci maddesinde[2] yer alan %4 sözleşme giderleri ve genel giderler ile asgari işçilik maliyeti ve işçilikle bağlantılı ayni giderler toplamı üzerinden %7’ye kadar belirlenecek kârın hesaplanabilmesi de yaklaşık maliyetin hesaplanmasına bağlı olacaktır.

3. Sözleşme Neden Gerekli

Yaklaşık maliyetle ilgili olarak ifade ettiğimiz gibi, Usul ve Esaslar’ın yukarıda hükmü verilen 6 ncı maddesinde, “Sözleşme” imzalanması gerekliliği hükme bağlanmış olması nedeniyle konu da nettir ve sözleşme imzalanması hukuki bir gerekliliktir.

Sözleşme, hukuki sonuç doğurmak amacıyla iki veya daha çok kişinin, kuruluşun karşılıklı ve birbirine uygun irade beyanlarıyla gerçekleşen işlem, bağıt, akit, mukavele olarak tanımlanabilir. 

Bu tanımdan yola çıkarakta söylenebilir ki, iki ayrı tüzel kişiliği olan Belediye ve Şirketin, aralarında karşılıklı hak ve yükümlülükleri belirleyen bir sözleşme yapmaları zorunludur.

Ayrıca yukarıda bahis konusu edilen;

- %4 sözleşme giderleri ve genel giderler ile

- Asgari işçilik maliyeti ve işçilikle bağlantılı ayni giderler toplamı üzerinden %7’ye kadar belirlenecek kârın verilip verilmeyeceği de veya ne kadar verileceği de sözleşmenin konusu olacaktır.

Usul ve Esasların yukarıda bahsedilen 5 inci maddesinin 4 numaralı fıkrasına göre ise, idare tarafından şirkete personel gideri için yapılacak aylık ödemelerin toplamı, hizmet alımı sözleşmesinde öngörülen işçi ücretleri esas alınarak hesaplanan;

a) Asgari İşçilik maliyeti,

b) Asgari işçilik maliyeti üzerinden hesaplanan %4 sözleşme giderleri ve genel giderler,

c) İşçilikle bağlantılı ayni giderler,

ç) Asgari işçilik maliyeti ve işçilikle bağlantılı ayni giderler toplamı üzerinden %7’ye kadar belirlenecek kâr,

dâhil işçilik giderleri toplamını aşamaz. 

Bunun aşılıp aşılmadığının, yani işçilik giderlerinin, öngörülen diğer giderlerin neler olduğunun sözleşme ile belirlenmemesi halinde, belirtilen bu tespitlerin de yapılması mümkün olmayacaktır.

Sözleşme imzalanmasının gerekliliğinin bu açıdan da gerekli olduğuna şüphe bulunmamaktadır.

NOT: Onay Belgesi, İdari ve Teknik Şartname ve Sözleşme Taslağı örneklerini indirmek içinTIKLAYINIZ.

• Devlet Memurları ve Diğer Kamu Görevlilerine Memuriyet Taban Aylığı ve Kıdem Aylığı İle Ek Tazminat Ödenmesi Hakkında KHK (KHK No: 375)