Belediye Mevzuatının Adresi!
Belediye Mevzuatının Adresi!
ERTELENEN MECLİS TOPLANTILARINDA SEÇİLEN ENCÜMEN ÜYELERİNİN GÖREV SÜRESİ
Halil MEMİŞ
MİARGEM Başkanı
İçişleri Bakanlığı’nın 26.03.2020 tarihinde yayınlanan Genelgesi ile valilik ve kaymakamlıklarca 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanununun 27 nci ve 72 nci maddeleri hükmü uyarınca büyükşehir, il, ilçe, belde belediyeleri ve mahalli idare birlikleri meclisleri ile il genel meclislerinin Nisan, Mayıs ve Haziran ayı toplantılarının ertelenmesinin sağlanması istenmiş, bu genelgeye dayanılarak Valilik ve Kaymakamlıklar da ilgisine göre; büyükşehir, il, ilçe, belde belediyeleri ve mahalli idare birlikleri meclisleri ile il genel meclislerinin Nisan, Mayıs ve Haziran ayı toplantılarının ertelenmesi yönünde tasarruflarda bulunmuşlardır.
Bu sefer İçişleri Bakanlığı yayınladığı 3.6.2020 tarihli genelge ile “Yerel Yönetim Birimlerinin Meclis Toplantıları” konusunda Valilik ve Kaymakamlıkların nasıl hareket edeceğini ve toplantıların hangi şartlarda yapılabileceğini belirlemiş ve meclis toplantıları yapılmaya başlanmıştır.
Bunun doğal sonucu olarak ta, belediye meclislerinin Nisan, Mayıs ve hatta Haziran toplantı dönemlerinde Kanunen meclislerin gündemine gelerek alınması gereken kararlar ve yapılması gereken seçimler gecikmeli olarak, bundan sonraki toplantılarda gündeme alınarak sonuçlandırılmak durumunda kalınmıştır.
Bu konulardan bir tanesi de Encümen üyelikleri seçimidir. Esas itibariyle, belediye encümeni seçimlerinin hangi ay yapılacağına ilişkin bir düzenleme 5393 sayılı Belediye Kanunu’nda mevcut değildir. Diğer bir ifade ile encümen seçimi, Kanuna göre her hangi bir ayın, herhangi bir dönemin başında yapılacak seçimlerden değildir. Sadece, bu konuda meclisin ilk toplantısında seçimlerin yapılacağına dair Yönetmelikte düzenleme mevcuttur.
Belediye Kanunu’nda yer alan hüküm şu şekildedir: “Belediye encümeni, belediye başkanının başkanlığında;
a) İl belediyelerinde ve nüfusu 100.000'in üzerindeki belediyelerde, belediye meclisinin her yıl kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği üç üye, malî hizmetler birim amiri ve belediye başkanının birim amirleri arasından bir yıl için seçeceği iki üye olmak üzere yedi kişiden,
b) Diğer belediyelerde, belediye meclisinin her yıl kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği iki üye, malî hizmetler birim amiri ve belediye başkanının birim amirleri arasından bir yıl için seçeceği bir üye olmak üzere beş kişiden,
Oluşur….”(Madde 33)
Kanunda, encümen üyelerinin, her yıl ve bir yıllığına görev yapmak üzere seçilecekleri düzenlenmiştir.
Buna karşılık Belediye Meclisi Çalışma Yönetmeliği’nde encümen üyesi seçimlerinin mahalli idareler seçiminden sonraki ilk meclis toplantısında yapılacağı ve seçilen bu üyelerin gelecek yılın aynı ayına kadar görev yapacağı ve her yıl o ayda encümen seçimlerinin yenileneceği hükme bağlanmıştır.
Aynı düzenlemede, encümenin seçilmiş üyeliklerinde herhangi bir nedenle boşalma olması halinde, meclisin yapılacak ilk toplantısının ilk birleşiminde kalan süreyi tamamlamak üzere yenisinin seçileceği düzenlenmiştir.(Madde 20)
Burada, yine her zaman değindiğimiz, hatta yakındığımız bir durumla karşı karşıyayız. Başka konularda olduğu gibi bu konuda da, Yönetmelik Kanundaki hükmü genişletmek ve farklı anlamlar yüklemek suretiyle düzenlemeler getirmiştir.
Önümüzdeki sorun, erteleme nedeniyle önceki encümen seçimlerinin üzerinden bir yıldan fazla süre geçmesine rağmen encümen seçimlerinin yenilenememesi ve bunun sonucunda gecikmeli yapılacak seçimlerle seçilen encümen üyelerinin ne kadar süre görev yapacaklarına ilişkindir.
Bu konuda, 5393 sayılı Belediye Kanunu’ndaki hükümle, Belediye Meclisi Çalışma Yönetmeliğindeki düzenlemeler arasında farklılıklar göze çarpmaktadır.
Farklılık olmayan tek husus ise, belediye encümen üyelerinin 1 yıllığına seçilmeleri hususudur. Zira, 5393 sayılı Kanunda bu açıkça hükme bağlanmış, buna karşılık Yönetmelikte bununla ilgili bir düzenleme yer almamıştır.
Bahse konu yaptığımız bu 1 yıllık görev süresi ile ilgili düzenleme, Kanunda yer alan bir düzenleme olması hasebiyle esasında Yönetmelikte bu konuda bir düzenlemenin olup olmadığını aramaya da gerek bulunmamaktadır.
Esasen Yönetmelikte kafa karıştıran bazı düzenlemeler mevcuttur. Belediye Kanunu’nda, belediye meclisinin ilk toplantısında hangi seçimlerin yapılacağı hükme bağlanmış, bu seçimlerin içerisinde “encümen üyelerinin seçimleri”ne yer verilmemiştir. Buna mukabil Yönetmelikte, encümen seçimlerinin de meclisin seçimden sonraki ilk toplantısında yapılacağı düzenlemesine yer verilmiştir. Bu düzenleme, makul ve doğal sürecin sonucudur. Nihayetinde, seçimle birlikte önceki döneme ait encümen üyelerinin meclis üyelikleri ve bunun sonucu oluşan encümen üyeliği görevleri sona ermiştir.
Yönetmelikte yer alan bu düzenlemeden yola çıkarak, encümen üyelerinin ilk seçiminin yapılacağı tarihi esas alıp, her yıl Nisan ayında encümen seçimlerinin yapılması gerektiğini söylemek mümkündür. Ancak, bu noksan ve her zaman geçerli olmayacak bir yargı olacaktır.
Zira, hiçbir düzenleme Kanunen belediye encümen üyelerinin 1 yıllığına seçileceğine yönelik amir hükmü ortadan kaldırmayacaktır.
Bizi takip edenler hatırlayacaklardır ki, sırf bu gerekçe ile Türkiye Belediyeler Birliği ve bazı görüş sahiplerinin, pandemi sürecinde seçimlerin ertelenmesinden kaynaklı olarak mevcut encümen üyelerinin yeni seçim yapılıncaya kadar görevlerinin devam edeceğine dair görüşüne itirazlarımız olmuştu. Buradaki temel itiraz noktamız, Kanunen öngörülen sürenin 1 yıl olduğu, 1 yılı aşacak şekildeki bir yorumla Kanun hükmüne aykırı sonuç çıkarak uygulamaların yapılamayacağı temelindeydi.
Kanunen öngörülen 1 yıllık sürenin hiçbir şekilde uzatılamayacağına yönelik argümanımız, bu 1 yıllık sürenin kısaltılamayacağı açısından da geçerlidir. Dolayısıyla, Kanun seçilen encümen üyelerinin 1 yıllığına görev yapacağını hiçbir istisnai düzenlemeye yer vermeden öngördüğüne göre, ne zaman seçilirse seçilsin, seçilen encümen üyelerinin 1 yıl süreyle görev yapmasının Kanuni zorunluluk olduğu kesindir ve buna uygun işlem tesis edilmesi kaçınılmazdır. Aksi düşünce, Kanunu ve kanunun tanıdığı hakkı yok saymaktır. Bunun tek bir istisnası vardır. Bu da, seçim döneminin bitmesidir. Seçim döneminin bitmesi durumunda, 1 yıllık süre dolmasa bile, seçime esas temel eden meclis üyeliği sona ereceğinden, bunun doğal sonucu olan encümen üyeliği de sona erecektir.
Tam bu noktada, Yönetmelikte yer alan ve açık bir şekilde Kanuna aykırılık teşkil eden bir düzenlemeden daha bahsetmekte fayda vardır. Yönetmeliğin 20 nci maddesinde, encümenin seçilmiş üyeliklerinde herhangi bir nedenle boşalma olması halinde, meclisin yapılacak ilk toplantısının ilk birleşiminde kalan süreyi tamamlamak üzere yenisinin seçileceği düzenlenmiştir. Bu düzenleme açık bir şekilde, Kanunen konulan 1 yıllık süre düzenlemesine aykırıdır.
Sonuç olarak kanaatimiz odur ki; ne zaman ve hangi şekilde seçilirse seçilsin, seçilen encümen üyelerinin görev süresi, kendilerinin istifa etmemeleri ve seçim döneminin bitmemesi durumunda kesinlikle 1 yıl olmalıdır ve Kanuni olan da budur. Aksi durum; Kanunun bu düzenlemesini yok saymak, dolayısıyla hukuksuzluk, hatta hak gasbı olacaktır.
Bu vesileyle ifade etmeliyiz ki, Yürütmenin eseri olan ikincil mevzuat düzenlemeleri (Yönetmelikler), Kanun koyucunun iradesini aşacak ve öngörmediği şekilde düzenlenerek uygulama haline getirilmemeli, Kanun koyucunun yetkisinde olan ve yetki vermediği hususlar idari düzenlemelere konu edilmemelidir.
