SÖZLEŞMELİ PERSONEL ÇALIŞTIRILMASINA İLİŞKİN ESASLARIN MAHALLİ İDARELERDEKİ SÖZLEŞMELİ PERSONELE UYGULANMASI IŞIĞINDA PROGRAMCI VE ÇÖZÜMLEYİCİ KADROLARINDA SÖZLEŞMELİ PERSONEL İSTİHDAMI

Halil MEMİŞ

Giriş

Konumuza, İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünün bir görüşünü yazarak başlamanın uygun olacağını düşündüğümüzden, sözkonusu görüş metni aşağıya alınmıştır.

İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünün 25.08.2015 tarihli bir görüşünde; Programcı kadro unvanına sahip görevleri yürütmek üzere sözleşme imzalanıp Bakanlığa gönderilen 2 yıllık Pazarlama ve Reklamcılık Bölümü mezunu bir kişinin, “Mahalli idareler Personeli Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Yönetmeliğinin “Unvan değişikliği suretiyle atanacaklarda aşağıdaki özel şartlar aranır” başlıklı 9 uncu maddesinin (f) bendinde; programcı kadrosuna atanabilmek için;

1) Bilgisayar programcılığı alanında en az iki yıllık yüksek okul mezunu olmak,

2) En az iki programlama dilini bildiğini belgelemek,

Hükümleri yer almıştır.”

Dendikten sonra konunun yeniden değerlendirilerek işlem yapılması amacıyla başvurunun geri gönderildiği belirtilmiştir.

Tekrar bu görüşe dönmek kaydıyla konunun hukuki boyutunu değerlendirmeye alacağız.

Belediyelerde Sözleşmeli İstihdamına İlişkin Yasal Düzenleme

Belediyelerde sözleşmeli personel çalıştırılması, 5393 sayılı Belediye Kanunu ile yeni bir boyut kazanmıştır.

5393 sayılı Belediye Kanununun 49 uncu maddesinin 3 ve devam eden fıkralarında konumuza referans alabileceğimiz şu düzenlemeler mevcuttur:

“Belediye ve bağlı kuruluşlarında, norm kadroya uygun olarak çevre, sağlık, veterinerlik, teknik, hukuk, ekonomi, bilişim ve iletişim, plânlama, araştırma ve geliştirme, eğitim ve danışmanlık alanlarında avukat, mimar, mühendis, şehir ve bölge plâncısı, çözümleyici ve programcı, tabip, uzman tabip, ebe, hemşire, veteriner, kimyager, teknisyen ve tekniker gibi uzman ve teknik personel yıllık sözleşme ile çalıştırılabilir. Sözleşmeli personel eliyle yürütülen hizmetlere ilişkin boş kadrolara ayrıca atama yapılamaz. Bu personelin, yürütecekleri hizmetler için ihdas edilmiş kadro unvanının gerektirdiği nitelikleri taşımaları şarttır….. …… Bu fıkra hükümlerine göre çalıştırılacak personel için İçişleri Bakanlığı unvanlar itibarıyla sınırlama getirebilir.

……………………………….

………………….. Bu personel hakkında bu Kanunla düzenlenmeyen hususlarda vize şartı aranmaksızın 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4 üncü maddesinin (B) fıkrasına göre istihdam edilenler hakkındaki hükümler uygulanır. Bu personele ait sözleşme örnekleri sözleşmenin imzalanmasını izleyen 30 gün içinde İçişleri Bakanlığına gönderilir. Dördüncü fıkrada sayılan unvanlara ilişkin hizmetler dışında kalmak ve o hizmet için ihdas edilmiş kadro bulunmamak kaydıyla, İçişleri Bakanlığınca üçüncü fıkra çerçevesinde sözleşmeli personel istihdamı uygun görülmüş olan kadro unvanlarına ilişkin görevlerde, 657 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin (B) fıkrasına göre münhasıran kısmi süreli olarak sözleşmeli personel çalıştırılabilir.”

Yasal düzenlemeye göre;

- Bu (sözleşmeli) personelin, yürütecekleri hizmetler için ihdas edilmiş kadro unvanının gerektirdiği nitelikleri taşımaları şarttır. (49 uncu madde; 3 üncü fıkra)

- Bu (sözleşmeli) personel hakkında bu (5393 sayılı) Kanunla düzenlenmeyen hususlarda vize şartı aranmaksızın 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4 üncü maddesinin (B) fıkrasına göre istihdam edilenler hakkındaki hükümler uygulanır. (49 uncu madde; 5 inci fıkra)

- 5393 sayılı Kanunun sözleşmeli personel çalıştırılmasına ilişkin 49 uncu maddesinde, Mahalli İdareler Personeli Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Yönetmeliği’ne hiçbir atıf yapılmamıştır.

Belediyeler açısından, 5393 sayılı Belediye Kanunu özel bir kanundur. Bu Kanunda düzenlenen hususlarla ilgili olarak öncelikle bu Kanun hükümleri, sonrasında bu Kanunun atıfta bulunduğu düzenlemeler, bunlarda da hüküm bulunmayan hallerde ise genel hükümlere göre hareket etmek uygun olacaktır.

5393 sayılı Kanunun 49 uncu maddesinde yer alan “Bu personel hakkında bu Kanunla düzenlenmeyen hususlarda vize şartı aranmaksızın 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4 üncü maddesinin (B) fıkrasına göre istihdam edilenler hakkındaki hükümler uygulanır.” hükmünün ne anlama geldiğini iyi okumak gerekir.

Öncelikle, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4 üncü maddesinin (B) fıkrasına göre istihdam edilenler hakkındaki hükümlerin neler olduğuna bakmamız gerekmektedir.

657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4/B maddesine göre istihdam edilen personel hakkında, işe alınmaları ve ücretleri hakkında 5393 sayılı Belediye Kanunu uygulanırken, izinleri, ücretlerinin ödenme zamanı ve benzeri hususlarda, 657 sayılı Kanunun 4/B maddesine göre 1978 yılında yürürlüğe konan Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslar uygulanır.

Hatta, anılan Esasların ek 2 nci maddesinde Sözleşmeli Personelin sınav şartı düzenlenmiş, aynı maddenin 7 nci fıkrasında; “3/7/2005 tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanununun 49 uncu maddesi ve bu maddeye yapılan atıflara istinaden istihdam edilecek sözleşmeli personelin hizmete alınmasında bu madde hükümleri uygulanmaz.” şeklinde hüküm getirilmiştir.

Bu düzenleme, maddenin mefhumu muhalifinden baktığımızda, genel olarak bu Esasların, 5393 sayılı Kanunun 49 uncu maddesine göre istihdam edilen personel hakkında uygulandığını, ancak sınav düzenlemesinin onlar için uygulanmayacağını ifade etmektedir. Aksi durumda, bu Esaslar, anılan sözleşmeli personel için uygulanmıyor olsaydı, bu hükme gerek olmazdı. Eğer böyle değilse konu; bilinen hikaye, “bölük dur, Kandıralı sen de dur.” babından olmaz mıydı? Yani, Kanun koyucunun bölük dur dedikten sonra, yani bu Esaslar’ın 5393 sayılı Kanuna tabi sözleşmeli personel için uygulanmayacağını kabul etmiş olsaydı, tekrar “Kandıralı”ya dönüp sen de dur (sınav için bu madde uygulanmaz) der miydi?

Yani kısacası, bu düzenleme bile tek başına bu Esasların, 5393 sayılı Kanunun 49 uncu maddesindeki atıf nedeniyle, mahalli idarelerdeki sözleşmeli personel için uygulanacağını ortaya koymaktadır.

Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esasların Uygulanacak Olması Ne Anlama Gelmektedir?

Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esasların, 5393 sayılı Belediye Kanununun 49 uncu maddesine göre istihdam edilen personele uygulanıyor olmasını şu şekilde izah mümkündür.

Anılan maddede, sözleşmeli personel için bulunan hükümler dışındaki hususlarda, Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslar uygulanacaktır. Bu Esaslarda uygulanacak hususların neler olduğuna bakmak için, 49 uncu maddede hangi hususların düzenlendiğine ve bunun dışında hangi hususların Esaslarda yer aldığına bakmak lazım gelmektedir.

5393 sayılı Belediye Kanununun 49 uncu maddesinde sözleşmeli personel için yer alan düzenlemeler:

- Yıllık sözleşme ile çalıştırılabilir.

- Sözleşmeli personel eliyle yürütülen hizmetlere ilişkin boş kadrolara ayrıca atama yapılamaz.

- Bu personelin, yürütecekleri hizmetler için ihdas edilmiş kadro unvanının gerektirdiği nitelikleri taşımaları şarttır.

- Bunlara ödenecek net ücret, söz konusu kadro unvanı için birinci derecenin birinci kademesi esas alınmak suretiyle 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa göre tespit edilecek her türlü ödemeler toplamının net tutarının yüzde 25 fazlasını geçmemek üzere belediye meclisi kararıyla belirlenir. Genel hükümlere göre birinci dereceden kadro ihdas edilemeyen kadro unvanları için ise o kadro unvanından ihdası yapılmış en yüksek kadro derecesinin birinci kademesi esas alınır ve yapılacak ödemenin azami tutarı yukarıda belirtilen usûle göre tespit olunur.

- Çalıştırılacak personel için İçişleri Bakanlığı unvanlar itibarıyla sınırlama getirebilir.

- Avukat, mimar, mühendis (inşaat mühendisi ve harita mühendisi olmak kaydıyla) ve veteriner kadrosu bulunmayan veya işlerin azlığı nedeniyle bu unvanlarda kadrolu personel istihdamına ihtiyaç duyulmayan belediyelerde, bu hizmetlerin yürütülmesi amacıyla, haftanın ya da ayın belirli gün veya saatlerinde kısmi zamanlı olarak sözleşme ile personel çalıştırılabilir.

- Kısmi zamanlı olarak çalıştırılacak personel sayısı yukarıda belirtilen her unvan için birden fazla olamaz ve bunlarla yapılacak sözleşme süresi takvim yılını aşamaz.

- Bunlara ödenecek net ücrette, maddede belirtilen şartlarla belediye meclisi kararı ile tespit edilir.

- Bu sözleşmeli personel için iş sonu tazminatı ödenmez ve işsizlik sigortası primi yatırılmaz.

- Bunlardan yaptıkları başka işler sebebiyle herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna tâbi olanlar için sosyal sigorta ve genel sağlık sigortası primi yatırılmaz ve aynı kişi birden fazla belediye veya bağlı kuruluşta çalıştırılamaz.

- Çalıştırılacak personele her ne ad altında olursa olsun sözleşme ücreti dışında herhangi bir ödeme yapılmaz ve ücret mahiyetinde aynî ya da nakdî menfaat temin edilmez.

Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslarda Yar Alan ve Mahalli İdarelerdeki Sözleşmeli Personel İçin Uygulanan Hususlar

- Sözleşme ile çalıştırılacak personele sözleşme ücreti dışında herhangi bir ad altında ödeme yapılamaz ve sözleşmelere bu yolda hüküm konulamaz.

- Personel, sözleşmelerinde belirtilen görev yeri dışında çalıştırılamaz. Sözleşmeli personele geçici görev yolluğu dışında harcırah ödenemez.

- Sözleşme süreleri mali yıl ile sınırlıdır.

- Sözleşme ile çalıştırılan personel dışarıda kazanç getirici başka bir iş yapamaz. (Avukat, dava vekili, günün veya haftanın belirli saatlerinde çalıştırılacak hekim ve uzman hekim, ilçe ve bucak belediyelerinde çalıştırılacak teknik personel ve 657 sayılı Kanunun Ek Geçici 12 ve 13 üncü maddelerinde sayılan personel ile yurtdışındaki Enformasyon Merkezlerinde görevlendirilecek editörler hariç.)

- 217 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 2 nci maddesinde sayılan kurumlarda Sosyal Güvenlik Kurumlarına prim ödemek suretiyle geçen hizmet süresi, bir yıldan on yıla kadar olan personele yirmi gün, on yıldan fazla olanlara otuz gün ücretli yıllık izin verilir.

- Sözleşmeli kadın personele, doğumdan önce sekiz, doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam on altı hafta süre ile ücretli doğum izni verilir. Çoğul gebelik halinde, doğum öncesi sekiz haftalık izin süresine iki hafta eklenir. Ancak beklenen doğum tarihinden sekiz hafta öncesinde, sağlık durumunun uygun olduğunu doktor raporu ile belgeleyen sözleşmeli kadın personel, isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu durumda, sözleşmeli kadın personelin isteği halinde doğum öncesi çalıştığı süreler, doğum sonrası izin süresine eklenir. Doğum izni sebebiyle Sosyal Güvenlik Kurumunca ödenen geçici iş göremezlik ödeneği ilgilinin ücretinden düşülür.

- Sözleşmeli personele, bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilir. Süt izninin kullanımında annenin saat seçimi hakkı vardır. Sözleşmeli Personele isteği üzerine; eşinin doğum yapması halinde iki gün, kendisinin veya çocuğunun evlenmesi, annesinin, babasının, eşinin, çocuğunun veya kardeşinin ölümü halinde ve her olay için üç gün ücretli mazeret izni verilir.

- Resmi tabip raporu ile kanıtlanan hastalıklar için yılda 30 günü geçmemek üzere ücretli hastalık izni verilebilir. Hastalık sebebiyle, Sosyal Sigortalar Kurumunca ödenen geçici iş göremezlik tazminatı ilgilinin ücretinden düşülür.

- Ödemeler her ay başında peşin yapılır. Ay sonundan önce ayrılmalarda, 5510 sayılı Kanun hükümlerine göre aylık bağlanması veya ölüm sebebiyle sözleşmenin sona ermesi halleri dışında, kalan günlere düşen ödemeler doğrudan geri alınır.

- Bakanlar Kurulunca Devlet Memurları için saptanan çalışma saat ve süreleri sözleşmeli personel için de uygulanır.

- Yeniden hizmete alınma ile ilgili hükümler.

- Sözleşmeli personelin kurumlar arası yer değişikliği yapılamaz.

Bu düzenlemelerden anlaşılacağı üzere, 5393 sayılı Kanunun 49 uncu maddesinde yer alan düzenlemelerin dışında bir çok husus, Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslarda mevcuttur ve mahalli idarelerdeki sözleşmeli personel hakkında uygulanmaktadır.

Programcı ve Çözümleyici Kadrolarında İstihdam Edilecek Önlisans ve Lisans Mezunları Hakkında Hangi Hükmün Uygulanacağı

5393 sayılı Kanunun 49 uncu maddesindeki atıf, bize 49 uncu maddede yer almayan hususların tamamında, eğer varsa Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslar’daki hükümlerin uygulanacağını kesin olarak emretmektedir.

Bilindiği üzere, yasal düzenlemeler ekleriyle birlikte bir bütündür. Yukarıda belirtmediğimiz, ancak Esasların ekinde yer alan bazı düzenlemeler mevcuttur.

Bu da, Esasların eki Cetvellerdir. Esasların eki “SÖZLEŞMELİ PERSONEL POZİSYON ÜNVANLARI İLE ASGARİ NİTELİKLERİ GÖSTERİR CETVEL”de unvanlar ve nitelikler şu şekilde belirtilmiştir.

Cetvelde;

ÇÖZÜMLEYİCİ, SİSTEM PROGRAMCISI olabilmek için; yükseköğretim kurumlarından en az lisans düzeyinde mezun olmak ve istihdam edileceği Bilgi İşlem Birimlerindeki programlama dili ile diğer programlama dillerinden en az iki tanesini bildiğini belgelemek ve en az D düzeyinde KPDS veya dengi yabancı dil bilgisine sahip olmak gerekmektedir.

PROGRAMCI olabilmek için; yükseköğretim kurumlarının bilgisayar programcılığı ile ilgili bölümlerinden en az önlisans düzeyinde mezun olmak veya en az önlisans mezunu olmak koşuluyla bilgisayar programcılığı alanına ilişkin ders aldığını belgelendirmek veya bu alanda Milli Eğitim Bakanlığı onaylı sertifika sahibi olmak ve en az D düzeyinde KPDS veya dengi yabancı dil bilgisine sahip olmak gerekmektedir.

Bu hükümlere göre;

Branşı ne olursa olsun lisans mezunlarının tamamı

- Programlama dili ile diğer programlama dillerinden en az iki tanesini bildiğini belgeledikleri ve

- En az D düzeyinde KPDS veya dengi yabancı dil bilgisine sahip olduklarını belgeledikleri takdirde

Çözümleyici kadrolarında sözleşmeli personel olarak istihdam edilebilirler.

Yine branşı ne olursa olsun en az önlisans mezunu olan yükseköğretim mezunlarının tamamı

- Bilgisayar programcılığı alanına ilişkin ders aldığını belgelendirmeleri veya bu alanda Milli Eğitim Bakanlığı onaylı sertifika sahibi olmaları ve

- En az D düzeyinde KPDS veya dengi yabancı dil bilgisine sahip olmaları kaydıyla

Programcı kadrolarında sözleşmeli personel olarak istihdam edilebilirler.

Şimdi…

5393 sayılı Belediye Kanununun 49 uncu maddesinde hüküm bulunmadığı için, yukarıda belirttiğimiz hususların tamamının uygulandığı sözleşmeli personele, burada verdiğimiz Cetvelde yer alan hükümlerin uygulanmayacağını söylemek, hem de Kanunen atıf yapılan hükümleri yok sayarak, atıf yapılmayan ve hiçbir ilgisi olmayan Yönetmelik hükümlerinin uygulanacağını söylemek hangi mantığa sığar…

Hukuk mantığına mı, genel mantığa mı veya ……?

Takdir sizlerin…

• Devlet Memurları Kanunu