SON DÜZENLEMELERE GÖRE BELEDİYE VERGİ VE HARÇ TARİFELERİ

Gazi SERT

İçişleri Bakanlığı Başkontrolörü

1982 Anayasası’nın 73. maddesinin üçüncü fıkrasına göre; vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükler kanunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır. Dolayısıyla, vergilendirmede esas kural, vergilerin kanunla konulup, kaldırılması ve değiştirilmesidir.

Yine, Anayasa’nın 73. maddesinin dördüncü fıkrasında “Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerinde kanunun belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde değişiklik yapmak yetkisi Bakanlar Kuruluna verilebilir.” hükmü getirilmiş olup, bu hükme göre; yasaların alt ve üst sınırlar getirdiği vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerle ilgili olarak, bu sınırlar arasında değişiklik yapma yetkisi Bakanlar Kuruluna verilmiştir. Dolayısıyla, yasalarla alt ve üst sınırları belirlenmiş mali yükümlülüklerde, bu sınırlar arasında değişiklik yapma yetkisinin Bakanlar Kurulu dışında başka bir merci tarafından kullanılması mümkün değildir.

Bu hususla ilgili olarak; 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun 94. maddesinin (B) bendinde “Yukarda sayılanlar dışındaki vergi ve harçların maktu tarifeleri; bu Kanunda belirtilen en alt ve en üst sınırları aşmamak şartıyla mahallin çeşitli semtleri arasındaki sosyal ve ekonomik farklılıklar göz önünde tutularak belediye meclislerince tespit olunur.” hükmü yer almaktaydı. Bu hüküm gereğince; belediye meclisleri Belediye Gelirleri Kanununda yer alan “ilan ve reklam vergisi, eğlence vergisi, işgal harcı, tatil günlerinde çalışma ruhsatı harcı ve işyeri açma izni harcı” konularında Kanundaki alt ve üst sınırlara uymak şartıyla mahallin çeşitli semtleri arasındaki sosyal ve ekonomik farklılıklar göz önünde tutarak tarife düzenliyorlardı.    

Ancak, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun 94. maddesinin (B) bendinde yer alan ve belediye meclislerine bazı vergi ve harçların maktu tarifelerini belirleme yetkisi veren bu hüküm, Anayasa Mahkemesinin 29.12.2011 gün ve E. 2010/62, K. 2011/175 sayılı kararı ile Anayasa’nın 73. maddesinin dördüncü fıkrasına aykırı bulunarak iptal edilmiş;

Anayasa Mahkemesinin iptal kararından sonra da, 11 Haziran 2013 tarihli ve 28674 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan 6487 sayılı Kanunun 14. maddesiyle, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun 20. maddesinin (3) numaralı fıkrası, 60. maddesi ve 96. maddesinin (A) fıkrasında değişiklikler yapılarak; Kanunda en az ve en çok miktarları gösterilen vergi ve harçların tarifelerini belediye grupları itibarıyla tayin ve tespit etme yetkisi Bakanlar Kuruluna verilmiştir.

Bu şekilde, belediye meclislerinin vergi ve harçlarla ilgili tarife düzenleme yetkisi ortadan kalkmıştır. Ancak, belediye meclislerinin 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun 97. maddesinde yer alan; Kanunda harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edecekleri her türlü hizmet için “ücret tarifeleri” düzenleme yetkileri devam etmektedir.

Artık, Belediye Gelirleri Kanununda yer alan ve alt ve üst sınırları belirlenmiş olan; ilan ve reklam vergisi ve eğlence vergisi ile işgal harcı, tatil günlerinde çalışma ruhsatı harcı, işyeri açma izni harcı, kaynak suları harcı, hayvan kesimi muayene ve denetleme harcı, ölçü ve tartı aletleri muayene harcı, kayıt ve suret harcı, imar mevzuatı gereğince alınacak harçlar (parselasyon harcı, ifraz ve tevhit harcı, plan ve proje tasdik harcı, zemin açma izni ve toprak hafriyatı harcı, yapı kullanma izni harcı), muayene, ruhsat ve rapor harcı, sağlık belgesi harcı ve bina inşaat harcı ile ilgili tarifeleri belediye grupları itibariyle Bakanlar Kurulu tespit edecektir. Bu vergi ve harçlarla ilgili olarak Bakanlar Kurulu tarafından düzenlenmiş iki adet tarife vardır:

7 Mayıs 2005 gün ve 25808 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2005/8730 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Tarife Kararı ile;

- Kaynak suları harcı,

- Hayvan kesimi muayene ve denetleme harcı,

- Ölçü ve tartı aletleri muayene harcı,

- Kayıt ve suret harcı,

- İmar mevzuatı gereğince alınacak harçlar (parselasyon harcı, ifraz ve tevhit harcı, plan ve proje tasdik harcı, zemin açma izni ve toprak hafriyatı harcı, yapı kullanma izni harcı),

- Muayene, ruhsat ve rapor harcı,

- Sağlık belgesi harcı,

- Bina inşaat harcı,

ile ilgili tarifeler belediye grupları itibarıyla belirlenmiş olup, bu tarifeler uygulanmaya devam edilecektir.

18 Aralık 2013 tarih ve 28855 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2013/5585 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Tarife Kararıyla da;

- İlan ve reklam vergisi,

- Eğlence vergisi,

- İşgal harcı,

- Tatil günlerinde çalışma ruhsatı harcı,

-İşyeri açma izni harcı,

ile ilgili tarifeler belediye grupları itibarıyla belirlenmiştir. Tarife Kararında tarifenin 19.05.2013 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yayımı tarihinde (18.12.2013) yürürlüğe gireceği belirtilmiştir.

Söz konusu Tarife Kararında, tarifenin niçin 19.05.2013 tarihinden itibaren geçerli olacağı yönünde hüküm getirilmiştir? Bunun sebebi; 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun 96/B maddesinin iptaline yönelik 2010/62 Esas nolu Anayasa Mahkemesi kararı 19.05.2012 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanmış ancak, Anayasa Mahkemesi iptal kararının 1 yıl sonra yürürlüğe girmesine karar verdiğinden, iptal kararı 19.05.2013 tarihinde yürürlüğe girmiş, yani bu tarih itibariyle Meclisin tarife yapma yetkisi ortadan kalkmıştır. Dolayısıyla, 2013/5585 sayılı Bakanlar Kurulu Kararında tarifenin 19.05.2013 tarihinden itibaren geçerli olacağı hükmü getirilmiştir.

Buna göre, 19.05.2013 tarihine kadar; ilan ve reklam vergisi, eğlence vergisi, işgal harcı, tatil günlerinde çalışma ruhsatı harcı ve işyeri açma izni harcı ile ilgili olarak belediye meclislerince düzenlenmiş olan tarifeler uygulanacak, 19.05.2013 tarihinden itibaren de 2013/5585 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla belirlenen tarifeler uygulanacaktır. Ancak, bu durumda uygulamada şöyle bir sorun ortaya çıkmaktadır: Bakanlar Kurulunca düzenlenen tarife Resmi Gazetede 18.12.2013 tarihinde yayımlandığına göre 19.05.2013-18.12.2013 tarihleri arasında meclis tarifelerine göre tahakkuk ve tahsil edilmiş ilan ve reklam vergisi, eğlence vergisi, işgal harcı, tatil günlerinde çalışma ruhsatı harcı ve işyeri açma izni harcının Bakanlar Kurulunca belirlenen tarifenin altında veya üstünde kalması durumunda ne yapılacaktır? Yani, fazla tahsil edilen vergi ve harçlar iade edilecek midir, eksik tahsil edilen vergi ve harçlar tahsil edilecek midir? Bu hususların Maliye Bakanlığınca düzenlenecek Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği ile açıklığa kavuşturulması gerekir. Ancak, bu hususla ilgili olarak şu ana kadar herhangi bir tebliğ veya genelge yayınlanmamıştır.

Kanaatimizce, 19.05.2013-18.12.2013 tarihleri arasında tahakkuk ettirilen ilan ve reklam vergisi, eğlence vergisi, işgal harcı, tatil günlerinde çalışma ruhsatı harcı ve işyeri açma izni harçlarında, Bakanlar Kurulunca düzenlenen tarifeye göre fazla tahakkukların terkini ve tahsil edilenlerin iadesi, eksik tahakkuklar için ise ilave tahakkuk yapılması gerekir. 

Yukarıda da belirtildiği üzere, Belediye Gelirleri Kanununda yer alan vergi ve harçlarla ilgili tarifeler belediye grupları itibariyle belirlenmiştir. Belediye Gelirleri Kanununun 95. maddesine göre, Belediyeler, nüfusları ile ekonomik ve sosyal gelişme durumlarına göre Maliye Bakanlığı ile Devlet Planlama Teşkilatının görüşü alınarak İçişleri Bakanlığınca beş gruba ayrılıp Resmi Gazetede ilan edilmektedir. Bu belirleme üç yılda bir yapılmakta olup, en son 16 Eylül 2011 tarihli ve 28056 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan (2011/1) seri nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği ile belediyelerin 2010 yılı nüfusları esas alınarak belediye grupları belirlenmiştir. Tebliğe göre;

Belediyeler nüfusları ile sosyal ve ekonomik gelişme durumlarına göre, 5 gruba ayrılmıştır:

a) Nüfusu 100.001 ve yukarı olan belediyeler 1. grup,

b) Nüfusu 50.001 - 100.000 arasında olan belediyeler ile nüfusu 50.001 den aşağı da olsa il merkezi belediyeleri 2. grup,

c) Nüfusu 20.001 - 50.000 arasında olan belediyeler 3. grup,

ç) Nüfusu 5.001 - 20.000 arasında olan belediyeler 4. grup,

d) Nüfusu 5.000 den aşağı olan belediyeler 5. grup,

olarak belirlenmiş; ayrıca ticari ve/veya turistik yönden önem arz eden belediyeler" ile "il/ilçe merkezi olan belediyeler mensup oldukları gruptan bir üst gruba yükseltilmiştir. Söz konusu Tebliğ ekinde yer alan Listede bütün belediyeler illere göre tek tek sıralanarak grupları belirlenmiştir.

Belediyelerimiz; öncelikle söz konusu Tebliğ ekindeki Listeden bulundukları grupları belirleyecekler, daha sonrada Belediye Gelirleri Kanununda yer alan vergi ve harçlarla ilgili olarak yukarıda belirtilen Bakanlar Kurulu Kararları ekinde yer alan ve belediye gruplarına göre belirlenen tarifeleri uygulayacaklardır. Artık, vergi ve harçlarla ilgili olarak belediye meclislerince tarife düzenlenmeyecektir.